Χαμηλοί τόνοι

Τα διηγήματα της συλλογής Χαμηλοί τόνοι φωτίζουν τη δράση και τη σκέψη ανθρώπων που αντιστάθηκαν στην καταπίεση, πληρώνοντας το τίμημα - συχνά ακριβά. Το καθένα από αυτά διαδραματίζεται σε διαφορετικό τόπο και χρόνο: η Βενετία, η Αθήνα, η Κρήτη, η Γερμανία, από τον 18ο έως τα μέσα του 20ού αιώνα, συνδέονται με ένα κρυφό -άλλοτε πιο φανερό- νήμα, με επίκεντρο τον άνθρωπο και το δικαίωμά του να ζει ελεύθερα. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, το μεγάλο τραύμα του 20ού αιώνα, και οι αγώνες ενάντια στον φασισμό δεσπόζουν. Η συγγραφέας, με οδηγό τις ουμανιστικές αξίες και την προοδευτική της ιδεολογία, προσεγγίζει τους ήρωές της με ευαισθησία και κατανόηση. Στη γραφή της διακρίνει κανείς μαρξιστικές ιδέες, αλλά μπορεί επίσης να διακρίνει και στοιχεία αμφισβήτησης τόσο του ίδιου του κομμουνισμού ως ιδανικού συστήματος όσο και του Στάλιν, που η σκιά του εξακολουθεί, οκτώ χρόνια μετά τον θάνατό του, να πέφτει βαριά πάνω σε όσους πίστεψαν στον κομμουνισμό.

Η μελέτη της Έλενας Αλεξανδράκη «”Υψηλοί” και “χαμηλοί” τόνοι της Φούλας Χατζιδάκη: ιδεολογία και αισθητική» παρακολουθεί την εξέλιξη των ιδεών της Χατζιδάκη για τη λογοτεχνία και την πολιτική κατά τη διάρκεια της πολύ ταραγμένης εποχής του 20ού αιώνα: τον Μεσοπόλεμο, τη δικτατορία του Μεταξά, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη γερμανική κατοχή, τον Εμφύλιο, την πολιτική προσφυγιά έως και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα. Η ανάλυση των διηγημάτων της δείχνει την προσπάθεια της συγγραφέως να εκφραστεί στα δύσκολα χρόνια της υπερορίας στη Ρουμανία, καθώς προσπαθεί να ξεφύγει από το αυστηρό πλαίσιο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού μέσα στο οποίο είχε και η ίδια για χρόνια αυτοεγκλωβιστεί.