Μυστήρια

Η πικρία, η τρέλα, το μίσος, η καταφρόνια, οι κακολογίες που παρελαύνουν στα Μυστήρια δεν πρέπει να μας κάνουν να ξεχνούμε πως ο Χάμσουν ήταν, πάνω απ’ όλα, ένας λάτρης της φύσης, ένας μοναχικός άνθρωπος, ένας ποιητής της απόγνωσης. Είναι ικανός να μας κάνει να γελάμε στις πιο απροσδόκητες στιγμές, μερικές φορές μάλιστα στη μέση μιας ερωτικής σκηνής – κι όχι πάντα για κάποιον συγκεκριμένο λόγο. Μπορεί σ’ ένα δευτερόλεπτο ν’ αντιστρέψει μια κατάσταση. Δίνει συχνά την εντύπωση πως θέλει να ελευθερωθεί, να βγει απ’ το ίδιο του το πετσί. Όμως, όσο διεισδυτικό κι αν είναι το πνεύμα του, όσο καυστικές κι αν είναι οι ιερεμιάδες του, δεν μας εμποδίζουν να έχουμε το αίσθημα –τη βεβαιότητα– πως πρόκειται για άνθρωπο που αγαπάει, άνθρωπο που αγαπάει τον έρωτα κι είναι καταδικασμένος να μη συναντήσει ποτέ μια ψυχή που να ταιριάζει με τη δική του. Ο Χάμσουν είναι αληθινά εκείνος που θα μπορούσε κανείς να ονομάσει «αριστοκράτη του πνεύματος».

Henry Miller