Η φεουδαρχία στη μεσαιωνική Ελλάδα

Αποκαλούμε Ασσίζες της Ρωμανίας τη συλλογή φεουδαρχικού δικαίου που συντάχθηκε από άγνωστο συγγραφέα στον φραγκικό Μορέα μεταξύ των ετών 1333 και 1346. Η συλλογή αυτή παρουσιάζει σημαντικό ενδιαφέρον καθώς είναι η μόνη που καταρτίστηκε στη Ρωμανία, σε πρώην βυζαντινό έδαφος. Αντικατοπτρίζει ως ένα βαθμό τη συνάντηση της δυτικής φεουδαρχίας, που εγκαταστάθηκε σε βυζαντινό έδαφος μετά την Δ΄ Σταυροφορία, με το κοινωνικό, νομικό και πολιτικό καθεστώς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ανήκει επομένως στην οικογένεια των νομικών συλλογών που καταρτίστηκαν σε κατακτημένες περιοχές, όπου η φεουδαρχία δεν είχε αναπτυχθεί οργανικά, αλλά στήθηκε πάνω σε προϋπάρχον καθεστώς.

Οι Ασσίζες της Ρωμανίας διαδόθηκαν ευρύτατα πέρα από τα όρια του χώρου γέννησής τους και εφαρμόστηκαν σε πολλές περιοχές της Ρωμανίας, ενσωματωμένες κυρίως στο ενετικό αποικιακό καθεστώς στο τέλος του 14ου αιώνα, ενώ φαίνεται να επιβίωσαν μέχρι και τον 18ο αιώνα. Το πρόβλημα της ανάπτυξης του μοραϊτικού δικαίου, της διάδοσης και της επιβίωσής του, μέσα από τις Ασσίζες, εντάσσεται στο ευρύτατο πλαίσιο των σχέσεων ανάμεσα σε τρεις κοινωνίες, με τις ιδιαίτερες δομές, τους θεσμούς και τη νοοτροπία τους: το Βυζάντιο, η φεουδαρχική Δύση και η Βενετία συνυπήρξαν για πολλά χρόνια στα εδάφη της Ρωμανίας.

Η ιστορική μελέτη των Ασσιζών της Ρωμανίας, οι συνθήκες που τις γέννησαν, οι πηγές με τις οποίες συνδέονται και, τέλος, τα στάδια της διαμόρφωσης της συλλογής ώς την τελική της μορφή, συνέβαλαν στην κατανόηση της φύσης τους αντικατοπτρίζοντας την κοινωνική, νομική και πολιτική ζωή του φραγκικού Μορέως. Ως συλλογή φεουδαρχικού δικαίου, οι Ασσίζες δεν αποτυπώνουν συνολικά το δίκαιο που ίσχυε στον φραγκικό Μορέα τον 14ο αιώνα. Μας βοηθούν πάντως να κατανοήσουμε τη φύση της φεουδαρχίας σε διάφορες περιοχές της Ρωμανίας.