Λεξικό αρχαϊστικών φράσεων της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Ευρετήριο Λατινικών φράσεων

Η γλώσσα είναι το όργανο με το οποίο ο άνθρωπος εκφράζει τα διανοήματα και τα συναισθήματά του. Όσο υψηλότερα και ακριβέστερα είναι τα διανοήματά του, όσο ευγενέστερα και πολυπλοκότερα είναι τα συναισθήματά του, τόσο ανώτερη ποιοτικά είναι και η γλώσσα που του χρειάζεται ώστε να τα εκφράσει. Όσο περισσότερο ευτελή είναι τα πρώτα και όσο περισσότερο πρωτόγονα τα δεύτερα, τόσο περισσότερο ο άνθρωπος αδιαφορεί γιά το όργανο έκφρασής τους, και μάλιστα δύναται να φτάσει σε τόσο απελπιστικά χαμηλό πνευματικό επίπεδο, ώστε να του αρκούν μερικές δεκάδες άναρθρων ήχων και μερικές εκατοντάδες γελοίων εικονιδίων προκειμένου να δικαιώσει την γνώμη που είχε ο Δαρβίνος γιά την καταγωγή τού ανθρώπου.

Η ελληνική γλώσσα, ως αδιαίρετο σύνολο, είναι ένα διαχρονικά ασυναγώνιστο και ποιοτικά ανυπέρβλητο όργανο έκφρασης τού νου και τής ψυχής τού ανθρώπου. Αυτό δύνανται αδιαμφισβήτητα να το γνωρίζουν όσοι την κατέχουν τουλάχιστον καλώς, όσοι την μελετούν αδιαλείπτως, όσοι την σπουδάζουν με λατρεία και όσοι με ιδιαίτερη αγάπη την διερευνούν, όσοι, εν ολίγοις, ανήκουν ή επιθυμούν να ανήκουν στην σύγχρονη μειοψηφία των ελεύθερα και δημιουργικά σκεπτόμενων ανθρώπων. Αυτήν ακριβώς την ελευθερία και αυτήν ακριβώς την δημιουργικότητα εχθρεύονται όσοι είτε εμφανώς, ως αλαζονικοί τύραννοι, είτε κρυφίως, ως υποχθόνιοι σκώληκες, διαβάλλουν, πλήττουν και πολεμούν ποικιλοτρόπως την ελληνική γλώσσα.

Στον προφορικό ή γραπτό λόγο πολλών καλλιεργημένων ομιλητών τής νέας ελληνικής γλώσσας εντοπίζουμε τις λεγόμενες «αρχαϊστικές φράσεις». Λέγονται και «αρχαϊσμοί». Πρόκειται γιά ένα πλήθος στερεότυπων φράσεων που ανήκουν σε παλαιότερες μορφές τής ελληνικής γλώσσας και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα αμετάβλητες ή ελαφρώς αλλοιωμένες. Αυτοί οι χρυσοί σύνδεσμοι τής σύγχρονης γλώσσας με τις προγενέστερες μορφές της χαρακτηρίζονται από νοηματική περιεκτικότητα και αειθαλή σαφήνεια, από κομψή βραχυλογία και εκφραστική χάρη, από μία ιδιαίτερη διανοητική δυναμική, καθώς και από τις αρετές των δοκιμασμένων και ευδοκιμησάντων και εν τέλει πλήρως αποδεκτών συμβόλων όσων συνδιαλέγονται ελληνιστί.

Αδαμάντινες γέφυρες, που αποδεικνύουν το ενιαίο και αδιάσπαστο τής ελληνικής γλώσσας, άρα και τού ελληνικού στοχασμού, τούτες οι «αρχαϊστικές φράσεις» διαθέτουν την εγγενή δυνατότητα να καθιστούν τον λόγο πληρέστερο και μαζί αρτιότερο, εύκαμπτο και συνάμα υψιπέτη, αρμονικό αλλά και τελεσφόρο, να του ενισχύουν ευγενικά την σημαίνουσα ρίζα, ώστε να ανθεί ευχερώς το σημαινόμενο, να τον κινούν πέρα από τα ταπεινά όρια τού χωροχρόνου και να τον καθιστούν αέναο. Πολύτιμοι λίθοι συμπυκνωμένης σοφίας και εμπειρίας, οι «αρχαϊσμοί» τής νέας ελληνικής γλώσσας εγγυώνται στον χρήστη αυτής έναν ακέραιο και άμεμπτο λόγο, ισχυρά θεμελιωμένο σε μία σπάνια παράδοση πολλών και λαμπρών χιλιετιών.

Ακαταπόνητος ερευνητής και χαλκέντερος μελετητής τής ελληνικής γλώσσας, ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας Δημήτριος Τσιρόγλου παραδίδει στους εραστές της ένα λεξικό ανεκτίμητης αξίας, στις πολύτιμες σελίδες τού οποίου φιλοξενούνται προσεκτικά όλες εκείνες οι «αρχαϊστικές φράσεις» που κοσμούν και εξυψώνουν την γλώσσα μας. Τις έχει αναγνωρίσει, συλλέξει, καταγράψει, αναλύσει και εξηγήσει με την ξεχωριστή αγάπη, ευλάβεια και στοργή που διακρίνει τους εμπνευσμένους και εκλεκτούς συνανθρώπους μας, γιά τους οποίους εγκάρδια ευχόμαστε να μην είναι οι «τελευταίοι ρομαντικοί», αλλά οι «πρώτοι διδάσκοντες» τής εποχής μας, και να γίνονται – ακόμη και ακούσια – φωτισμένοι διδάσκαλοι και χαρισματικοί παιδαγωγοί.

Το «Λεξικό αρχαϊστικών φράσεων τής νέας ελληνικής γλώσσας» τού Δημητρίου Τσιρόγλου αποτελεί το ιδανικότερο δώρο γιά κάθε Ελληνίδα και κάθε Έλληνα που σέβονται τον εαυτό τους και την γλώσσα τους, γιά κάθε ξένο ελληνιστή ή ελληνομαθή ή ελληνόφωνο που επιθυμεί να πολλαπλασιάσει την απόλαυση και την χαρά που του προσφέρει η σπουδή και η χρήση τής ελληνικής γλώσσας, καθώς και γιά κάθε μαθητή, σπουδαστή ή φοιτητή που προσδοκά να διαπρέψει στην γνώση και στην έκφραση. Είναι, επίσης, ένα χρήσιμο και ωφέλιμο βοήθημα γιά την ποιήτρια και τον ποιητή, την λογοτέχνιδα και τον λογοτέχνη, τους δημοσιογράφους και τους εκπαιδευτικούς, αλλά και κάθε συνάνθρωπο που έχει νιώσει το ευλογημένο άγγιγμα τής «ελληνίδας φωνής».


Αθανάσιος Τσακνάκης