Πύλες εξόδου προς την Αμερική

Μια ανεξερεύνητη έως τώρα πτυχή της ιστορίας της υπερπόντιας ελληνικής μετανάστευσης των αρχών του 20ού αιώνα αποτελούν οι νέες οικονομικές λειτουργίες που αναπτύχθηκαν σε πόλεις-λιμάνια του ελληνικού κράτους οι οποίες διασυνδέθηκαν απευθείας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και διαχειρίστηκαν την οργάνωση της μεταναστευτικής κινητικότητας έως και τον Μεσοπόλεμο.

Η παρούσα μελέτη εστιάζει σε αυτές τις «μεταναστευτικές πύλες» και στην οικονομία τους. Πρωταγωνιστούν το λιμάνι της Πάτρας, η εταιρεία «Αυστροαμερικάνα», το γραφείο «Γ. Μόρφυ και υιός, Κρωββ & Στίβενς» και τα υπόλοιπα μεταναστευτικά πρακτορεία στην οδό Αγίου Ανδρέου, ο εμπορικός και εργατικός κόσμος της παραλιακής ζώνης, το αμερικανικό προξενείο, οι Έλληνες και οι Ανατολίτες μετανάστες-καταναλωτές, τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης μεταναστών, οι οργανωμένες εκδρομές των ελληνο­αμερικανικών συλλόγων του Μεσοπολέμου και ο «πόλεμος των λιμανιών». Η μεταναστευτική οικονομία της Πάτρας διασταυρώνεται με τις εργασίες μεγάλων μεσογειακών και δυτικοευρωπαϊκών συγκοινωνιακών κόμβων και τις δραστηριότητες μικρότερων λιμανιών της Πελοποννήσου, όπως η Καλαμάτα, το Γύθειο και το Κατάκολο· διαπλέκεται κυρίως με τις κρατικές μεταναστευτικές πολιτικές, το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα του Πειραιά.

Στις Πύλες η υπερατλαντική μετανάστευση αναδεικνύεται ως μια διαμεσολαβημένη κινητικότητα, μια κερδοφόρα και ταυτόχρονα εύθραυστη οικονομική επιχείρηση με διεθνικό χαρακτήρα και μετασχηματιστική επίδραση σε τοπικό επίπεδο.