Τα «παραδοσιακά» έθιμα του θανάτου και το μοιρολόι στην ατομική διαχείριση του πένθους και στην αποδοχλη της απώλειας

Η έκδοση μιας τέτοιου είδους εργασίας σήμερα αφορμάται από το παρατηρούμενο φαινόμενο στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, ότι αρνούμαστε να πενθήσουμε· το πένθος εξαφανίζεται και αυτό εντάσσεται στην ευρύτερη απο-εθιμοποίηση της κοινωνίας. Η άρση και η κατάργηση του πένθους κορυφώθπκε με την πανδημία του Covid-19. Π.χ., με αφορμή τη νόσο επικράτησε, και μετά το πέρας της, το έθος τής απευθείας μεταφοράς του νεκρού στον χώρο της επικηδείου τελετής, μαζί με άλλες τροποποιήσεις της νεκρικής τελετουργίας· σήμερα πλέον σε όλες τις περιπτώσεις ο νεκρός δεν διέρχεται την τελευταία νύχτα στην οικία του, συνοδεία των οικείων του ανθρώπων, άρα δημιουργήθηκε ένα κενό στον αποχαιρετισμό του από αυτούς. Η παράκαμψη ή κατάργηση των τελετουργιών του θανάτου των οποίων τον ρόλο αρνούμαστε να δεχθούμε, οδηγεί ενδεχομένως τον πενθούντα στις παθολογικές συνέπειες ενός απωθημένου ηθικού πόνου.
Ο κύριος στόχος τού ανά χείρας εγχειρήματος είναι να προσεγγίσω την αρωγή, την οποία οι «παραδοσιακές» τελετές παρείχαν στην ψυχολογική ομαλοποίηση των ατόμων μετά το σοκ (shock) εξ αιτίας του γεγονότος του θανάτου ενός οικείου τους προσώπου, ξαφνικού ή αναμενόμενου, καθώς με αυτές ο πενθών μπορούσε με σύγχρονους όρους ψυχολογίας:
α) να εκφράσει τις ψυχοφυσιολογικές του αντιδράσεις, ώστε να διέλθει υποστηριζόμενος τπ διεργασία του θρήνου - τπ μετάβαση από το σοκ (shock) στη νοητική αποδοχή τπς απώλειας. Στο «παραδοσιακό» εθιμικό πλαίσιο των νεκρικών τελετών προβλέπονταν ως επιβεβλημένες οι αντιδράσεις του πενθούντος, όσες εκφράζουν τπν αρχική σύγχυση, τη δυσπιστία, αφού δι' αυτών παρωθείται να «φωνάξει» την αποδιοργάνωση, τον αποχωρισμό του από την προτέρα ζωή του,
β) να αποκαλύψει τη συναισθηματική αποδοχή τπς απώλειας, τον χειρισμό του πόνου και των συναισθημάτων, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνα τπς ενοχής, του θυμού, τπς λαχτάρας, τπς απόγνωσης, του άγχους για την αντιμετώπιση του κενού,
γ) να του παρασχεθεί π αμέριστη κοινοτική υποστήριξη τπς ομάδας (οικογένειας, κοινότητας) που υποδέχεται το γεγονός από την πρώτη στιγμή του θανάτου,
δ) να διαθέσει τον απαιτούμενο χρόνο ώστε να αποχαιρετήσει τον αγαπημένο νεκρό με το τυπικό των «της τελευτής» εθίμων συνολικά· ειδικά το μοιρολόι λειτούργησε αποτελεσματικά στην ψυχολογική διεργασία της θλίψης, στη διαδικασία που στοχεύει στο να αίρει τη γνωστική και συναισθηματική άρνηση του ατόμου για τον θάνατο,
ε) να αποσυρθεί εντός του και στον οίκο του αισθανόμενος ότι διέρχεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο βιώνει ανενοχικά τα αισθήματα τπς θλίψης του, με άλλα λόγια περνά τη φάση της περιθωριοποίησης, την οποία τα «τπς τελευτής» έθιμα προέβλεπαν, εξασφάλιζαν και επέβαλλαν στον πενθούντα. Αντιθέτως, η σύγχρονη κοινωνία πιέζει το άτομο να επανέλθει βιαστικά στην προτέρα καθημερινότητα, στην εργασία ή στην κοινωνική ζωή του, παρόλο που εκείνο ενδέχεται εντός του να αδυνατεί να ανταποκριθεί, με αποτέλεσμα να αισθάνεται μόνο και καταθλιμμένο,
στ) να επιτύχει την προσαρμογή του στο νέο περιβάλλον από το οποίο λείπει ο νεκρός, να επανατοποθετηθεί συναισθηματικά και να επανεμπλακεί στη ζωή, δηλαδή να καταφέρει τπν επανενσωμάτωσή του.