Θεϊκά λόγια

Τα Θεϊκά Λόγια παίχτηκαν για πρώτη φορά στο Εσπανιόλ, το Εθνικό Θέατρο της Μαδρίτης, το 1962, σε σκηνοθεσία του Χοσέ Ταμάγιο. Παράλληλα, ο θίασος ετοίμαζε άλλο έργο, με τον φόβο πως ετούτο δεν θα βαστούσε παραπάνω από είκοσι μέρες. Πήγε ολόκληρο χρόνο, με διαρκείς ουρές στα ταμεία.

Το 1963 παίχτηκε στο Παρίσι στο Φεστιβάλ των Εθνών, με την ίδια σκηνοθεσία, και κατόπιν στο Φεστιβάλ της Βενετίας, με μεγάλη πάντα επιτυχία.

Αν και συνήθως το έργο αυτό το κατατάσσουν στα εσπερπέντο -σάτιρα, ειρωνεία πικρή? η λέξη σημαίνει πρόσωπο ή πράγμα παράξενο, άσχημο, γελοίο, παράλογο-, ο συγγραφέας το χαρακτηρίζει «τραγικωμωδία χωριού». Και τούτο, γιατί από τη μια μεριά διατηρεί όλο το τελετουργικό και το περιβάλλον της βάρβαρης κωμωδίας: τον χορό με τις γυναίκες που θρηνούν στη βρύση, τα καραβάνια των προσκυνητών, με τους ζητιάνους, τους γυρολόγους, τους απατεώνες, τους έξαλλους γεωργούς που πομπεύουν τη Μαρί Γκάιλα. Διατηρεί κι αυξάνει αυτούς τους τύπους του λαού, των προλήψεων, της πίστης, της απάτης, της βίας μέσα στο περιβάλλον της γης της Γαλίθια, όπου οι μυστηριακοί ίσκιοι των δέντρων σκέπουν τον θάνατο, κι όπου στους κάμπους και μέσα στο χρυσάφι των σταριών κρύβουν τον έρωτά τους τα ζευγάρια. Αυτοί είναι οι δεσμοί του συγγραφέα με το θέατρο που κιόλας έχει γράψει. Και είναι φυσικό, αφού το έργο έχει ημερομηνία 1920. Δηλαδή ανήκει στη μεταβατική εποχή του συγγραφέα από τις βάρβαρες κωμωδίες στο εσπερπέντο.

Το εσπερπέντο εδώ εκδηλώνεται με το τρομακτικό πρόσωπο του υδροκέφαλου νάνου στη χειράμαξα, που τον εκμεταλλεύονται εναλλάξ οι συγγενείς του, τραβώντας τον στα πανηγύρια μαζεύοντας δεκάρες. Και το τρομακτικό του εσπερπέντο είναι ότι με μια ωμή και βάρβαρη λογική, που θα φτάσει στον παραλογισμό, το επιληπτικό και άθλιο αυτό πλάσμα θα χρησιμεύσει σαν αφορμή ώστε η Μαρί Γκάιλα να γλεντήσει, ν’ απολαύσει τη ζωή και τον έρωτα. Κι ακόμα, για να κερδίσει περισσότερα χρήματα θα φτάσει στην άθλια πράξη να επιδεικνύει τα ντροπερά μέρη του νάνου. Και το εσπερπέντο θα κορυφωθεί όταν το νεκρό πια υδροκέφαλο παιδί, θα το έχουν μισοφάει οι χοίροι έξω απ’ το σπίτι της κουνιάδας, όπου το άφησε η Μαρί Γκάιλα για να μην έχει τα έξοδα της ταφής.

[πρόσωπα του έργου]
Λουσέρο, που οι άλλοι τον φωνάζουν Έβδομο Μιάου ή Σύντροφο Μιάου ή κουμπάρο Μιάου
Λιγόπονη, η αγαπητικιά του
Χουάνα Ρέινα και ο ηλίθιος γιος της ή Λαυρέντης
Πέντρο Γκάιλο, παπάς στο Σαν Κλεμέντε
Μαρί Γκάιλα, η γυναίκα του
Σιμονίνα, η κόρη τους
Ρόζα Τατούλα, γριά ζητιάνα
Μιγκελίν ο Παντρόνες, νεαρός ξυλοκόπος
Ένας νεαρός, επιδέξιος ιππέας
Γυναίκες που γεμίζουν τις κανάτες στη βρύση
Μαρίκα ντελ Ρέινο με άλλες γυναίκες
Μπαστιάν Καντάς, ο δήμαρχος
Μια γριά
Μια κοπέλα
Ο τυφλός του Γκοντάρ
Ο πωλητής λεμονάδων
Ένας προσκυνητής
Ένα ζευγάρι χωροφυλάκων
Ένα αντρόγυνο γεωργών με το άρρωστο κορίτσι τους
Η ξενοδόχος
Σερενίν ντε Μπρετάλ
Μια γριά σ’ ένα παράθυρο
Μια έγκυος τριγυρισμένη από τα παιδιά της
Άλλη γειτόνισσα
Ένας στρατιώτης
Λουδοβίνα η ταβερνιάρισσα
Παρέες νεαρών που κοροϊδεύουν και τραγουδούν
Ηλικιωμένες και νεαρές γυναίκες που προσεύχονται στην εκκλησία
Μπενίτα η ράφτρα
Κίντιν Πιντάδο
Μιλάν ντε λα Αρνόγια
Κοΐμπρα, το σοφό σκυλί
Κολορίν, το πουλί που λέει τα μελλούμενα
Ο τράγος
Ένας ανώνυμος βάτραχος που τραγουδάει τη νύχτα
Τελευταίες κραυγές και νεανικές φασαρίες

[4η αναθεωρημένη έκδοση]