Από τη θερμοκρασία στη γνώση

«…για να φτάσουμε στα άγνωστο πρέπει να περάσουμε από γνωστούς δρόμους· από αυτούς ασφαλέστερος είναι η λεωφόρος της Θερμοδυναμικής».

G.Ν. LEWIS





Πόσο συνειδητοποιούμε τον μοναδικό πλούτο μας; Ο καθένας είναι κάτοχος ενός δείγματος του πολυπλοκότερου φυσικού αντικειμένου, του πιο εντυπωσιακού προιόντος της Εξέλιξης – του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η κατανόηση του θα οδηγήσει και στην απομίμησή του –με φανταστικές προεκτάσεις στην όποια εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.

Όμως μόνον πολύ πρόσφατα, και μόνο μέσω εντυπωσιακής νέας τεχνολογίας, αρχίσαμε να ψηλαφούμε κάποιους ουσιαστικούς –και με αλλεπάλληλες εκπλήξεις– τρόπους οργάνωσης και λειτουργίας του. (Π.χ., προτείνεται τελευταία ότι η διάδοση των σημάτων στο νευρονικό δίκτυο είναι υγροδυναμική και όχι μόνον ηλεκτρική!) Αυτή η πορεία κατανόησης, έστω κι αν κάπως τώρα φαίνεται λιγότερο ουτοπική, θα χρειαστεί να περάσει από αμέτρητες δυσκολίες, απίθανα απαιτητική τεχνολογία και ίσως νέες φυσικές θεωρίες.



Η παρούσα μελέτη προτείνει έναν ταπεινότερο δρόμο. Όταν η επιστήμη της Θερμοδυναμικής ξεκινούσε (S. Carnot, 1824) αποδέχθηκε την άγνοια για τη φύση της θερμότητας (- ήταν τότε ένα «αβαρές ρευστό»!) και προχώρησε τολμηρά σε μια φαινομενολογία με λίγες αδρές συνιστώσες (έργο, θερμότητα, ενέργεια, εντροπία,...) και δύο βασικά αξιώματα.

Αφετηρία μας λοιπόν είναι μια μίμηση της Θερμοδυναμικής για τον σχεδιασμό μιάς θεωρίας των νοητικών συστημάτων χωρίς τις δεσμεύσεις από την ελλιπέστατη σήμερα γνώση του βιολογικού εγκεφάλου. Ακολουθώντας αυτή την ιδέα οδηγηθήκαμε σε μια φαινομενολογία των νοητικών συστημάτων –ανθρώπου η μηχανής– που όμως στο τέλος της φωτίζει κάπως το πραγματικό αντικείμενο, αυτόν τον εγκέφαλο που εξουσιάζει την πολύτιμη και μοναδική εμπειρία της ζωής.