Με τέσσερα χέρια

Ο Σταν Λώρελ, ο μάγος Χουντίνι, ο Πάντσο Βίγια, ο Λέων Τρότσκι κι ένα χαμένο χειρόγραφο προσχέδιο αστυνομικού μυθιστορήματος, δύο δημοσιογράφοι που ονειρεύονται να γράψουν ένα μεγάλο μυθιστόρημα με "τέσσερα χέρια" και λατρεύουν τη θεά "Αποκλειστικότητα", ο διευθυντής ενός γραφείου της CIA που ονομάζεται Shit Department (Τμήμα Σκατών), ένας έμπορος κοκαϊνης, ένα στέλεχος των Σαντινίστας που κινδυνεύει, ένας παλιός Βούλγαρος επαναστάτης που ξαναγράφει ένα κλασικό περιπετειώδες μυθιστόρημα, ένας παλιός Ισπανός αναρχικός που είναι, μεταξύ άλλων, ιδιοφυϊα στην πλαστογρφία,ένας ηθοποιός του Χόλλυγουντ που πολέμησε στις Διεθνείς Ταξιαρχίες στον Ισπανικό Εμφύλιο, η πλανώμενη σκιά του Ιωσήφ Στάλιν. Είναι τα κομμάιτα του 'Με τέσσερα χέρια', ενός γιγανιαίου μθυθιστορηματικού παζλ, που αποκαλύπτει σιγά σιγά την ιστορία των επαναστάσεων του αιώνα που πέρασε και σκιαγραφεί το πορτρέτο των πρωταγωνιστών που προδόθηκαν από αυτές.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, ιστορικός και δημοσιογράφος, ο σημαντικότερος συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων του Μεξικού, αλλά και της Λατινικής Αμερικής, ή καλύτερα του ισπανόφωνου κόσμου, γνωστός και δημοφιλής και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, είναι κυρίως ένας αριστερός διανοούμενος που νοιάζεται για τα προβλήματα της πατρίδας του, αλλά και του πλανήτη. Ο άνθρωπος που έχει γράψει τη βιογραφία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και συνέγραψε μυθιστόρημα με τον ηγέτη των ζαπατίστας κομαντάντε Μάρκος, το 1989, με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την αρχή της κατάρρευσης των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης, φαίνεται πως βρέθηκε σε ιδεολογική συνειδησιακή σύγχυση. Τότε ακριβώς έγραψε το μυθιστόρημα Με τέσσερα χέρια, κάτι που σημαίνει πως σε αυτό γράφουν, ή μιλάνε, δύο άνθρωποι, οι κεντρικοί ήρωές του: οι δημοσιογράφοι Γκρεγκ Σάιμον και Χούλιο Χερνάντες, Αμερικανός και Μεξικανός αντιστοίχως.

Οι ιστορίες τις οποίες αφηγούνται σχετίζονται με πλείστα θέματα που άπτονται της Ιστορίας, της πολιτικής, της λογοτεχνίας, του κινηματογράφου, μαζί δε με την αφήγηση του συγγραφέα δημιουργούν ένα γοητευτικό αποτέλεσμα. Οπως το συνηθίζει, ο Τάιμπο ΙΙ δίνει μεγάλη έμφαση στην ιστορία του Μεξικού, της πατρίδας του. Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου συνδέεται με ένα συγκλονιστικό γεγονός: τη δολοφονία του Πάντσο Βίγια, μεγάλης μορφής της μεξικανικής επανάστασης, το ίδιο μεγάλου με τον θρυλικό Εμιλιάνο Ζαπάτα, το καλοκαίρι του 1923. Την ίδια εποχή φτάνει στο Μεξικό ο Σταν Λώρελ, ο Λιγνός του γνωστού κινηματογραφικού διδύμου Χοντρός - Λιγνός. Στη συνέχεια, εμφανίζονται ένας πράκτορας της CIA, ένας έμπορος κοκαΐνης, ένας παλιός ισπανός αναρχικός, ένας βούλγαρος κομμουνιστής που ξαναγράφει ένα κλασικό περιπετειώδες μυθιστόρημα (δρουν σε διάφορες πόλεις της υφηλίου: Νέα Υόρκη, Μανάγουα, Παρίσι κ.α.). Τη συνείδηση του απογοητευμένου κομμουνιστή, πιθανότατα και του ίδιου του συγγραφέα, εκφράζει εδώ ο Βούλγαρος Στογιάν Βασίλιεφ, θύμα του Στάλιν. Αυτός γνώριζε πως «η επανάσταση, εκτός από αναγκαία, είχε γεννηθεί δηλητηριασμένη. Δεν ήταν από τους ηλίθιους που είχαν τυφλωθεί και είχαν μουγκαθεί από την πολλή ορθοδοξία, τη σκυλίσια υπακοή και τη γραφειοκρατική τρέλα που είχε κυριέψει το κόμμα».

Το μυθιστόρημα περιέχει στοιχεία θρίλερ (αυτά χάρισαν στον συγγραφέα το Βραβείο Χάμετ το 1991) και κατά κάποιον τρόπο απηχεί και τις απόψεις του Τάιμπο ΙΙ για τη λογοτεχνία. Διαβάζουμε στο εισαγωγικό του σημείωμα: «Οι βάσεις των ιστοριών που συγκέντρωσα εδώ προέρχονται ουσιαστικά από τη μυθοπλασία. Κανένα από τα πρόσωπα που αναφέρονται δεν υπάρχει, εκτός κι αν είναι ιστορικό πρόσωπο». Φανταστικά και ιστορικά πρόσωπα, λοιπόν, εμπλέκονται σε περιπέτειες που ενδεχομένως δεν είναι απολύτως γεννήματα φαντασίας. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα κεφάλαιο αναφορικά με τη βεβήλωση του τάφου του Πάντσο Βίγια από αγνώστους, οι οποίοι έκλεψαν το κεφάλι του, που έκτοτε εξαφανίστηκε. Το ίδιο δεν συνέβη και στην Ελλάδα (βλέπε «Το Βήμα» της 18ης Ιουνίου) με το χαμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη; Υστερα από όλα αυτά, γίνεται φανερό πως το μυθιστόρημα είναι και ιστορικό ντοκυμαντέρ, μα και ελεγεία για τις επαναστάσεις του 20ού αιώνα, με πιο πρόσφατη εκείνη των Σαντινίστας στη Νικαράγουα.

Τα πιο απολαυστικά από τα κεφάλαια του βιβλίου ίσως είναι εκείνα που αναφέρονται στο αστυνομικό μυθιστόρημα που γράφει ο Λέων Τρότσκι με θέμα τον εμφύλιο της Ισπανίας. Προσοχή όμως. Στο βιβλίο υπάρχουν αναφορές σε επεισόδια και πρόσωπα που ίσως να είναι λίγο-πολύ άγνωστα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό: ο μάγος Χουντίνι, οι αρχηγοί της KGB Γιαγκόντα και Μπέρια, οι Δίκες της Μόσχας, οι Κόντρας και το Ιράνγκεϊτ, ο σαλβαδοριανός ποιητής Ρόκε Ντάλτον, ο πορτογάλος επαναστάτης Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο, ο μεξικανός πολιτικός Κάρδενας, η δράση των Τουπαμάρος της Ουρουγουάης, ο κουβανός στρατηγός Οτσόα. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήταν φρόνιμο ο αναγνώστης να είναι επαρκώς πληροφορημένος, διαφορετικά οι αναφορές αυτές θα δυσκολέψουν την παρακολούθηση των συλλογισμών του συγγραφέα.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

Το ΒΗΜΑ, 10/09/2006