Τα μυστικά των βάλτων

Το βιβλίο αυτό αφηγείται μερικές από τις πολλές περιβαλλοντι-
κές ιστορίες της μεσοπολεμικής Μακεδονίας, εστιάζοντας στη

μετατροπή της από μια οθωμανική επαρχία, στην πιο διαφιλονι-
κούμενη παραμεθόριο του ελληνικού κράτους και στη συνέχεια σε

έναν σχετικά σταθερό και ομο γενοποιημένο σιτοβολώνα. Η βι-
βλιογραφία πάνω στο θέμα αυτό έχει αναδείξει επαρκώς πολλές

διαφορετικές όψεις, την πολιτιστική, την κοινωνική, την αμιγώς
οικονομική και, ασφαλώς, την πολιτική.
Ωστόσο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το περιβάλλον

απουσιάζει έντονα από τη συγγραφή της νεότερης μακεδονικής ι-
στορίας, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις όπου αναφέρεται, παρα-
μένει ως ένα παθητικό παρασκήνιο, πάνω στο οποίο δραστηριο-
ποιούνται οι κύριοι πρωταγωνιστές: πολιτικοί, στρατιωτικοί, α-
ξιωματούχοι του κράτους, επιχειρηματίες, επιστήμονες και, σπα-
νιότερα, αγρότες.

Τελικά, αυτή η άρνηση της αυτουσιότητας του «περιβάλ λο-
ντος» οδήγησε στην υποβάθμισή του, όχι μόνο ως υλική πραγμα-
τικότητα αλλά και ως εννοιολογική κατασκευή. Αντιμετωπίζοντάς

το ως έναν παθητικό καμβά προς εκμετάλλευση, οι καπιταλιστικές
κοινωνίες, καθοδηγούμενες από την τεχνοκρατική και οικονομική
λογική της αχαλίνωτης ανάπτυξης, αποδυνάμωσαν την εγγενή του

αξία και το μετέτρεψαν σε έναν πόρο προς διαχείριση. Αυτή η προ-
σέγγιση είχε όμως επιπτώσεις, το μέγεθος των οποίων η αυθάδης

τεχνοκρατική νοοτροπία του νεωτερικού κράτους δεν μπόρεσε να

προβλέψει, φέρνοντάς μας τελικά στην πρόσφατη συνειδητοποί-
ηση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, τη γρήγορη μετα-
τροπή της σε «κλιματική κρίση» και στην επικείμενη εδραίωση του

όρου «κλιματική κατάρρευση», όροι που αντανακλούν και τη ζο-
φερή διαπίστωση της αχαρτογράφητης πορείας που θα ακολου-
θήσει και η Μακεδονία από εδώ και στο εξής.