Τα δοκάρια του Καστέλ Ντι Σάνγκρο

Η σχέση αθλητισμού και πολιτισμού είναι συχνά παρεξηγημένη. Στη χώρα μας συστεγάζονται στο ίδιο υπουργείο, στο πλαίσιο μιας παράξενης –αν όχι αρρωστημένης– σχέσης. Η σειρά ΣΠΟΡ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ έρχεται να επαναπροσδιορίσει αυτή τη σχέση με γέφυρα τον μυθιστορηματικό λόγο.



Το καλοκαίρι του 1996, ο συγγραφέας Τζο Μακ Γκίνις ξεκίνησε για το απομακρυσμένο ιταλικό χωριό Καστέλ ντι Σάνγκρο, χτισμένο στα βάθη της απομονωμένης και αφιλόξενης επαρχίας Αμπρούτσο.
Στόχος του ήταν να περάσει μια χρονιά στο πλευρό της ποδοσφαιρικής ομάδας του χωριού, η οποία, λίγες εβδομάδες νωρίτερα, είχε πετύχει το κατόρθωμα –«θαύμα» το χαρακτήρισαν όλοι- του προβιβασμού στη Β’ Εθνική κατηγορία του ιταλικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Μολονότι το Καστέλ ντι Σάνγκρο είχε μόλις 5.000 κατοίκους, η ομάδα του έμελλε να αναμετρηθεί με αντιπάλους από μεγαλουπόλεις όπως η Γένοβα, το Τορίνο, η Πάντοβα και η Βενετία, σε μια μάχη εννέα μηνών, για να κρατήσει το θαύμα της ζωντανό.

Αμέσως, ο Τζο Μακ Γκίνις βρέθηκε εγκλωβισμένος στα δράματα της μικρής πόλης, τα οποία δεν είχαν τόση σχέση με έντεκα τύπους που κυνηγάνε την μπάλα, όσο με την ελπίδα, το φόβο, την αγάπη, την απώλεια και το σχεδόν ανυπόφορο σασπένς. Μαζί με τους κατοίκους του χωριού, βρέθηκε πλημμυρισμένος από αφοσίωση και αγωνία για τις τύχες αυτής της δονκιχωτικής και ενθουσιώδους παρέας ιταλών αθλητών. Μέσα από νίκες, ήττες, σκάνδαλα, θανάτους και σκληρά μαθήματα για την αδυσώπητη πραγματικότητα του ιταλικού αθλητικού γίγνεσθαι, ο Τζο Μακ Γκίνις ανακάλυψε ένα στόρι το οποίο τον συντάραξε με τη δύναμη και τις διαστάσεις του.

Αυτό το βιβλίο είναι η διήγησή του για όσα έζησε εκείνη τη χρονιά. Ένα αφηγηματικό αριστούργημα, το οποίο υπερβαίνει τα επιμέρους συστατικά του και αγκαλιάζει συναισθήματα οικουμενικά, πανανθρώπινα. Γραμμένο με πάθος, τρυφερότητα και χιούμορ –αλλά και με κρυφές ματιές στο παράξενο και στο απροσδόκητο- το βιβλίοΤα δοκάρια του Καστέλ Ντι Σάνγκρο είναι ένα αλησμόνητο πορτρέτο του λαού της Ιταλίας, των πόλεων και των χωριών της, αλλά και του περίπλοκου, ασυγκράτητου ταμπεραμέντου των Ιταλών.






ΚΡΙΤΙΚΗ



Στη σκιά των «Δοκαριών του Καστέλ ντι Σάνγκρο» κρύβονται η ψυχή και ο σφυγμός μιας περιοχής που θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε στην ελληνική άγονη γραμμή. «Ούνα φάτσα, ούνα ράτσα». Οταν διαβάσετε αυτό το βιβλίο, θα αποθεώσετε τον ανώνυμο που σκαρφίστηκε αυτόν τον αφορισμό.


Ο Τζο Μακ Γκίνις είναι σπάνιο πτηνό. Αμερικανός και ποδοσφαιρόφιλος. Σαν να λέμε, Ελληνας και φίλος του καλού βιβλίου. Κόλλησε το μικρόβιο της μπάλας το 1994, όταν έγινε στην πατρίδα του το Μουντιάλ, με συμμετοχή (περιστασιακή και τελικά απαρατήρητη) της Εθνικής Ελλάδας. Ο Μακ Γκίνις μύρισε την οσμή των αποδυτηρίων, κοινώνησε την παγκόσμια τρέλα του ποδοσφαίρου και κατάλαβε αυτό που οι συμπατριώτες του θεωρούν σχεδόν παράνοια, ότι η μπάλα σε κάνει να κολλάς εκεί όπου δεν υπάρχει κόλλα.


Προσκύνησε το μεγαλείο του -θεσπέσιου, γράφει- Ρομπέρτο Μπάτζο, μοιράστηκε την αγωνία και την απόγνωση των ηττημένων (στα πέναλτι) Ιταλών, θαμπώθηκε από τα φανταχτερά χρώματα των λαών που έλαβαν μέρος στη φιέστα, ασπάστηκε τη θρησκεία της στρογγυλής θεάς. Και όταν διάβασε τυχαία για το «θαύμα του Καστέλ ντι Σάνγκρο», για τον προβιβασμό μιας ταπεινής ομάδας ορεσίβιων στα δυσθεώρητα ύψη της Β' Εθνικής του ιταλικού «καμπιονάτο», ένα μόνο ερώτημα βασάνισε το σαστισμένο μυαλό του:


Πότε φεύγει το πρώτο αεροπλάνο για Ρώμη;


Ο Μακ Γκίνις μετακόμισε στο Καστέλ ντι Σάνγκρο με πρώτη ύλη στις αποσκευές του την αθωότητα. Σκόπευε να μείνει στο χωριό όλο το χειμώνα, να καλύψει την ποδοσφαιρική σεζόν ως ουρανοκατέβατος ρεπόρτερ και να ποτίσει τα γραπτά του με το ρομαντισμό του αλεξιπτωτιστή. Τι κι αν πρόκειται για ελεύθερη πτώση; Η μαγεία της ελεγχόμενης προσγείωσης στα μαλακά βαφτίζει στο ροζ την αγωνία, τον κίνδυνο, την απόγνωση, την απελπισία.


Στους εννέα μήνες της παραμονής του στην ορεινή επαρχία Αμπρούτσο, ο Μακ Γκίνις ανακαλύπτει ότι η ζωή είναι βαμμένη στις αποχρώσεις, όχι του ροζ, αλλά του γκρίζου. Για κάθε λαμπερό απόγευμα, υπάρχει μια σκοτεινή βραδιά. Για κάθε ηλιόλουστο πρωινό, υπάρχει ένα συννεφιασμένο σούρουπο. Λένε ότι οι πιο σκοτεινές στιγμές της νύχτας προηγούνται της Ανατολής. Ο Μακ Γκίνις ανακαλύπτει ότι η εξίσωση διαβάζεται και ανάποδα. Το πλέον λαμπερό φως εμφανίζεται στον ουρανό λίγο πριν ο ήλιος κρυφτεί. Σε τυφλώνει και δεν σ' αφήνει να δεις τη σκοτεινιά που ακολουθεί.


Το «Θαύμα του Καστέλ ντι Σάνγκρο» (ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου) είναι μια πραγματική ιστορία, μπροστά στην οποία ωχριά το πιο περίπλοκο και εμπνευσμένο μυθιστόρημα. Εάν το «Μεταίχμιο» το εξέδιδε σήμερα, θα το βάφτιζε πιθανώς με τη σημειολογία της εποχής: «Κώδικας Καστέλ ντι Σάνγκρο». Ο υποψιασμένος Ελληνας, ωστόσο, μπορεί άνετα να ταυτιστεί και να τον αποκρυπτογραφήσει.


Η ίντριγκα που βρίσκεται στην καρδιά της ιστορίας είναι μάλλον γνώριμη στον Ελληνα ποδοσφαιρόφιλο. Διεφθαρμένοι παράγοντες, στημένα παιχνίδια, σκάνδαλα σε διάφορες αποχρώσεις του ροζ, ψεύτικα χαμόγελα, απατηλές υποσχέσεις, βρόμικο χρήμα. Και πίσω απ' όλα αυτά, ένα υπόστρωμα αγνότητας, ένα ρομάντζο που σε κάνει να αναρωτιέσαι πώς να χειριστείς την πραγματικότητα. Μόλις πάει να ζεσταθεί η ψυχή του αναγνώστη από τη θέρμη της αγκαλιάς στην οποία κλείνεται εξαρχής ο συγγραφέας, έρχεται η ψυχρολουσία να αλλάξει τα δεδομένα και να φανερώσει τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού.


Τώρα που το ιταλικό ποδόσφαιρο ταλανίζεται από την έκρηξη της διαφθοράς, τα «Δοκάρια του Καστέλ ντι Σάνγκρο» αφήνουν να περάσει ανάμεσά τους και να καρφωθεί στα δίχτυα (στην ψυχή του αναγνώστη) το σπέρμα του κακού. Εστω κι έτσι, έστω κι αν αισθάνεσαι αγκάθια να τρυπάνε το κορμί σου, στρογγυλοκάθεσαι στην τσιμεντένια κερκίδα και δεν σου πάει η καρδιά να φύγεις. Ξέρεις ότι σε αυτό το γήπεδο θα κάνεις φίλους που θα μείνουν δίπλα σου για μια ζωή.


Τα «Δοκάρια του Καστέλ ντι Σάνγκρο», του Τζο Μακ Γκίνις, κυκλοφόρησαν από το «Μεταίχμιο», στο πλαίσιο της σειράς «Σπορ-Κουλτούρα», της οποίας την επιμέλεια έχουν ο γαλουχημένος στην «Ε» Χριστόφορος Κάσδαγλης και ο, επίσης δικός μας, Νίκος Παπαδογιάννης, του αθλητικού τμήματος. Ο τελευταίος υπογράφει και τη μετάφραση του βιβλίου (με γλώσσα περισσότερο εφημερίδας παρά λογοτεχνική), ενώ το επίμετρο έγραψε ο, σεσημασμένος φίλαθλος και εκ των δημοφιλέστερων συγγραφέων της γενιάς του, Αλέξης Σταμάτης.


Χορταστική έκδοση 466 σελίδων, υπόσχεται να σας ξεναγήσει σε έναν κόσμο ο οποίος, μολονότι άγνωστος, μοιάζει οικείος από την πρώτη στιγμή της άφιξης του Μακ Γκίνις στην Ιταλία. Μην αφήσετε το θέμα να σας πανικοβάλει, αν σας λείπει το φίλαθλο αντανακλαστικό. Αυτά που θα διαβάσετε έχουν ελάχιστη σχέση με αθλητική εφημερίδα ή ποδοσφαιρικό περιοδικό. Ο Μακ Γκίνις, άλλωστε, ήταν άσχετος από τόπι όταν ξεκίνησε το μακρύ του ταξίδι.


Πρόκειται περισσότερο για ηθογραφία παρά για αθλητικό μυθιστόρημα. Δροσερό καλοκαιρινό ανάγνωσμα, το βιβλίο «Τα δοκάρια του Καστέλ ντι Σάνγκρο» ψηλαφίζει έναν κόσμο (για να δανειστούμε μια φράση από το οπισθόφυλλο) γεμάτο «ελπίδα, φόβο, αγάπη, απώλεια και σχεδόν ανυπόφορο σασπένς». Γραμμένο με πάθος, τρυφερότητα και χιούμορ, αγγίζει το χειμαρρώδες ταμπεραμέντο των Ιταλών και μας ξεναγεί στα ενδότερα του θαύματος.


Οταν φτάσετε στην τελευταία σελίδα, θα νιώθετε σαν να το ζήσατε κι εσείς.



ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/06/2006