Άρτος και θεάματα

Οι πόλεις της ελληνορωμαϊκής οικουμένης πάλλονταν από θεάματα που κατέκλυζαν τον δημόσιο χώρο. Θρησκευτικές πανηγύρεις, θεατρικές παραστάσεις, θρίαμβοι, αρματοδρομίες, κηδείες, μουσικά δρώμενα, εκτελέσεις, αγώνες, μονομαχίες, θηριομαχίες, ακροβατικά, συνδιαμόρφωναν τον αστικό βίο προς τέρψη και απόλαυση του πολύβουου πλήθους. Στον τόμο παρουσιάζονται βίαιες μορφές συλλογικής διασκέδασης όπως εδραιώθηκαν στην ανατολική και δυτική Μεσόγειο. Αναδεικνύεται η πολιτική τους διάσταση ως τρόπος συνδιαλλαγής της εξουσίας και ενός πλήθους που όλο και περισσότερο απείχε από την ενεργό συμμετοχή στην πολιτική ζωή. Μέσα από πληθώρα αποσπασμάτων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων αναφαίνεται η αυξανόμενη ανάγκη για περισσότερες και πιο εξεζητημένες πολυαίμακτες παραστάσεις, ενώ ταυτόχρονα αντηχούσε οργίλη η κριτική εναντίον τους από εθνικούς και χριστιανούς διανοούμενους της εποχής.

Εικόνα εξωφύλλου: Λεπτομέρεια ψηφιδωτού (4ος αιώνας μ.Χ.) από τη μνημειώδη σειρά πέντε ψηφιδωτών (συνολικού μήκους περ. 28 μ.) στη Βίλα Μποργκέζε, έξω από τη Ρώμη, που εικονίζουν μονομάχους και θηριομάχους. Κάθε μονομάχο τον συνοδεύει το όνομά του σε λατινική γραφή, ενώ το ελληνικό γράμμα Θ δηλώνει τη λέξη θάνατος: ο μονομάχος είναι νεκρός.

Τα βιβλία της σειράς καλούν σε έναν νέο διάλογο με την αρχαιότητα. Τα κείμενα κάθε τόμου, που προσφέρονται σε νεοελληνική απόδοση, φωτίζουν όψεις της καθημερινής ζωής, των θεσμών ή των ιδεών που εξακολουθούν να διατηρούν την επικαιρότητά τους. Επιπλέον, επιλέγονται με στόχο να αναδειχθεί τόσο ο πλούτος όσο και η ποικιλία των συμπεριφορών και των νοοτροπιών του αρχαίου κόσμου. Εμφανίζουν τους αρχαίους Έλληνες διαφορετικών εποχών και διαφορετικών πεποιθήσεων να διαλέγονται και να αντιπαρατίθενται μεταξύ τους ή με αλλοεθνείς· και τους εθνικούς να διαλέγονται ή να αντιπαρατίθενται με Ιουδαίους ή χριστιανούς. Η αρχαιότητα προβάλλει έτσι από τη μια πλευρά επίκαιρη και από την άλλη σύνθετη, πολύμορφη και αντιφατική.