Μπέιμπι Σίτινγκ

Άνοιξε δικηγορικό γραφείο, αλλά ξέμεινε από υποθέσεις.
Παντρεύτηκε, όμως του έμεινε το στεφάνι.
Φλέρταρε την αγαπημένη του φίλου του, μα λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο.

Κάποια στιγμή η τύχη τον ευνόησε να γίνει πατέρας.
Ωστόσο εκείνος προτιμάει τον ιππόδρομο με την παλιοπαρέα από το τσίρκο με το παιδί του.
Ένας άντρας που έχει χάσει το δρόμο και την ψυχή του.
Υπάρχει κανείς να τον πάρει απ' το χέρι;

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Ενας άνδρας που προτιμάει τον ιππόδρομο παρά το «τσίρκο» με το παιδί του. Ενας άνδρας που έχει χάσει τον δρόμο και την ψυχή του και ζει με την κρυφή ελπίδα κάποιος να τον πάρει από το χέρι και να τον συνεφέρει. Δικηγόρος, με έναν διαλυμένο γάμο, που ρίχτηκε στην αγαπημένη του φίλου του αλλά έσπασε τα μούτρα του. Ο Σφακιανάκης παρουσιάζει με το βιτριολικό χιούμορ που τον διακρίνει το αδιέξοδο των σύγχρονων ζευγαριών σε ένα ιδιότυπο «έπος της ανδρικής ανωριμότητας».





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Αρης Σφακιανάκης έχει διαμορφώσει ένα ιδιαίτερο συγγραφικό προφίλ στο χώρο της πεζογραφίας των τελευταίων είκοσι χρόνων, του οποίου οι ιδιαιτερότητες άλλοτε έχουν αγνοηθεί και άλλοτε έχουν παρευρμηνευθεί. Κύριο στοιχείο του είναι η απόσταση με την οποία αντιμετωπίζει τα θέματά του, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται μια έντονη αίσθηση αυτοσαρκασμού και παρωδίας. Ενα επίσης χαρακτηριστικό στοιχείο του Αρη Σφακιανάκη, το οποίο αρχίζει δειλά να εμφανίζεται στα πρώτα του νεανικά βιβλία, για να κυριαρχήσει στα δύο τελευταία μυθιστορήματά του, δηλαδή το «Δεν ήξερες, δεν ρώταγες» και το «Μπέιμπι σίτινγκ», είναι η τόλμη του ν' απογυμνώνει και να σαρκάζει τις αδυναμίες, τις φοβίες και τις νευρώσεις των αρσενικών της εποχής μας, κυρίως σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο. Οπτική που τον φέρνει κοντά σ' εκείνη του Αμερικανού σκηνοθέτη Γούντι Αλεν. Από την άποψη αυτή τα δύο προαναφερθέντα μυθιστορήματα εμφανίζουν τόσα κοινά, ώστε να φαίνεται πως το ένα αποτελεί συνέχεια του άλλου. Στο «Δεν ήξερες δεν ρώταγες» ο ήρωας υφίστατο μεν τις βλαβερές συνέπειες ενός αταίριαστου γάμου, παρακολουθούσε δε με έκπληξη και απορία το ανεξήγητο, για την αρσενική ψυχή, θαύμα της δημιουργίας μιας καινούριας ζωής μέσω της εγκυμοσύνης της συζύγου του. Στο «Μπέιμπι σίτινγκ» ο γάμος έχει λήξει, το διαζύγιο είναι γεγονός, το παιδί αποτελεί πραγματικότητα του κόσμου μας, και μια από τις υποχρεώσεις του διαζευγμένου πατρός είναι και το μπέιμπι σίτινγκ μία φορά την εβδομάδα. Βεβαίως τα προσωπεία των ηρώων είναι διαφορετικά, η ψυχολογία τους, όμως, ίδια. Στο «Δεν ήξερες δεν ρώταγες» ο ήρωας είναι ένας σαραντάρης καθώς πρέπει διανοούμενος, ενώ στο «Μπέιμπι σίτινγκ» ένας συνομήλικός του αποτυχημένος δικηγόρος, μανιώδης και συνήθως χαμένος παίκτης του Ιπποδρόμου, που μπερδεύει τις υποχρεώσεις του απέναντι στην πεντάχρονη κόρη του με το πάθος για τα άλογα. Κάπου στη μέση βρίσκονται οι γυναίκες, η πρώην σύζυγος κατ' αρχάς, η οποία συνεχώς του υπενθυμίζει τις πατρικές αλλά και οικονομικές του υποχρεώσεις, οι περιστασιακές ερωμένες, κατά δεύτερο λόγο, οι οποίες προσπαθούν να τον πείσουν πως είναι οι γυναίκες της ζωής του, κάτι που τον κάνει να τρέπεται εις άτακτον φυγήν. Σαν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, στο μυθιστόρημα εμφανίζεται και ο συμπρωταγωνιστής του ήρωα, ο ντετέκτιβ Ακίνδυνος Ρώσσης, ο επονομαζόμενος Καρότος, λόγω του χρώματος των μαλλιών του. Πρόκειται για έναν συναισθηματικό και ρομαντικό ντετέκτιβ, με αρχές που οι ρίζες τους τοποθετούνται σε παλαιότερες δεκαετίες, με πρώτη και καλύτερη την πίστη στην ανδρική φιλία, η οποία, φευ, όταν τραυματίζεται καίρια και προδίδεται από τον ήρωα, εξαιτίας μιας μοιραίας και σκοτεινής γυναίκας, την ξεχνάει με τη σειρά του και του ανταποδίδει τα ίσα, χτυπώντας τον στο πιο ευαίσθητο σημείο του. Στην αγάπη του για την κόρη του.

Το μυθιστόρημα εξελίσσεται σε δύο επίπεδα, τα οποία στο τέλος συναντώνται. Στο πρώτο παρακολουθούμε τη σχέση ανάμεσα στον πατέρα και την κόρη του, που περιορίζεται στις εβδομαδιαίες συναντήσεις τους, τις γνωστές ως μπέιμπι σίτινγκ. Αυτές οι συναντήσεις παρουσιάζονται σαν μικρά, αυτοτελή σχεδόν, ενσταντανέ, που όμως το ένα δένεται με το άλλο, έτσι ώστε να εμφανίζεται η δύσκολη σχέση που προσπαθούν να δημιουργήσουν ο φανερά ανώριμος συναισθηματικά πατέρας -και άρα ανέτοιμος για μια τέτοια κεφαλαιώδους σημασίας σχέση- κι ένα παιδάκι με τα πάσης φύσεως αιτήματά του. Αιτήματα που τις περισσότερες φορές φέρνουν σε δύσκολη θέση τον εβδομαδιαίο πατέρα, ο οποίος σκέφτεται περισσότερο πώς θα κερδίσει στον Ιππόδρομο παρά την κόρη του. Ο Σφακιανάκης δεν μελοδραματοποιεί τη σχέση πατέρα - κόρης, ούτε βαραίνει τα όσα μεταξύ τους διαδραματίζονται. Πολύ περισσότερο δεν επιδεικνύει οποιαδήποτε τάση διδακτισμού ή ηθικολογικών στοχασμών. Συνεπής ως προς την ψυχολογική προσέγγιση του επιπόλαιου και ανώριμου ήρωά του, εγκολπώνεται ανάλαφρους κι έντονα περιπαικτικούς τόνους για να παρωδήσει μια κατάσταση η οποία από τη φύση της κάθε άλλο παρά ανάλαφρη είναι. Πίσω όμως από την ελαφρότητα αυτή και τον περιπαικτικό τόνο διαφαίνεται μια έντονη τρυφερότητα του πατέρα προς την κόρη του, αλλά και μια πίκρα για την αδυναμία του να στερεώσει τις σχέσεις του είτε με τις γυναίκες είτε με τους φίλους του είτε με τον ίδιο του τον εαυτό τελικά. Ετσι, μέσα από αυτήν την αποσπασματικότητα και το ημιτελές των σχέσεων μας δίνονται όψεις της σύγχρονης κοινωνίας όσον αφορά καίρια ζητήματα, όπως είναι ή τείνουν να γίνουν σήμερα οι γονικές σχέσεις.

Αν στο πρώτο επίπεδο ο συγγραφέας επιλέγει τη μορφή των ενσταντανέ, τα οποία δεν δημιουργούν πλοκή αλλά αναδεικνύουν τη σχέση του ήρωα με την κόρη του, πληροφορώντας μας επίσης και για το πλαίσιο των σχέσεών του με την πρώην σύζυγό του, στο δεύτερο επίπεδο στήνεται μια πλοκή που μας δίνει απαντήσεις ως προς το χαρακτήρα του ήρωα και την κατάληξη της σχέσης του με την κόρη του. Να σημειωθεί πως τα επεισόδια ανάμεσα στον πατέρα και την κόρη είναι δοσμένα σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ το δεύτερο επίπεδο είναι δοσμένο σε τριτοπρόσωπη αφήγηση. Κι εδώ όμως ο Σφακιανάκης δεν φαίνεται να σοβαρολογεί. Περισσότερο δίνει την εντύπωση πως υιοθετεί ένα είδος αφηγηματικού παιχνιδιού, στο οποίο δανείζει τους τρόπους και το στιλ των λαϊκών αστυνομικών μυθιστορημάτων τύπου «Αγιος», για να τους παρωδήσει τελικά. Ετσι, ο δεύτερος ήρωάς του, ο κοκκινομάλης μικρομεσαίος ντετέκτιβ Ακίνδυνος (!) Ρώσσης, ο επονομαζόμενος Καρότος, με την αφέλειά του, το ρομαντισμό του παλαιάς εποχής και τις αδέξιες πράξεις του αποτελεί μια καρικατούρα του κλασικού «συναδέλφου» του. Στο τέλος, για να εκδικηθεί τον «προδότη» φίλο του που του έκλεψε την ερωμένη του, προσπαθεί να πάρει τη θέση του φίλου του στο λειψό ρόλο του πατέρα, κλέβοντας την καρδιά και την αγάπη της κόρης του! Ο κίνδυνος όμως της απώλειας της πιο σπουδαίας αγάπης για τον ήρωα επιφέρει τόσο τη συνάντηση των δύο επιπέδων του μυθιστορήματος όσο και την είσοδό του -επιτέλους- στην ενηλικίωση. Ετσι, η τελευταία φράση με την οποία κλείνει το μυθιστόρημα είναι η μόνη που ο συγγραφέας δεν παρωδεί, αλλά σοβαρολογεί απολύτως, ανατρέποντας και όλο το μυθιστόρημα με το χαρακτηριστικό του τίτλο.

Η τελική εντύπωση είναι πως ο Α. Σφακιανάκης στο τελευταίο μυθιστόρημά του έχει τελειοποιήσει τη μέθοδο της παρωδίας αλλά και της διακειμενικής ειρωνείας (οι αλλεπάλληλες αναφορές και οι συναντήσεις με τη λογοτεχνία και την ψυχολογία συντελούν στο να τονίζεται το παρωδιακό στοιχείο), την οποία άρχισε να χρησιμοποιεί από τα πρώτα ήδη βιβλία του, οικοδομώντας σταδιακά το ιδιαίτερο συγγραφικό προφίλ του.



ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 31/01/2003