Νυχτερινό θήραμα

Σ' αυτό που έκανε, ήταν ο καλύτερος. Ένας χαμαιλέοντας αόρατος... άπιαστος, Κι η αλήθεια, ποιος θα μπορούσε να πιάσει έναν αόρατο άνθρωπο;

Ήταν ένα πολύ κρύο, πολύ φωτεινό πρωινό στο φυσικό καταφύγιο Κάρλος Έιβρι -αρκετά κρύο, ώστε το πτώμα που κείτονταν εκεί να διατηρείται σε καλή κατάσταση, και αρκετά φωτεινό, ώστε η πολιτειακή ντετέκτιβ να το δει οπωσδήποτε. Υπήρχε κάτι γνώριμο σ' αυτές τις τομές από μαχαίρι, πίστευε η ίδια - όμως η αστυνομία της Μινεάπολης απέρριπτε τις θεωρίες της κι η καινούργια αρχηγός της Ασφάλειας είχε ν' αντιμετωπίσει τα δικά της προβλήματα: οι αστυνομικοί ήταν επιφυλακτικοί μαζί της, ο κόσμος πίστευε πως εξυπηρετούσε περισσότερο τα πολιτικάντικα συμφέροντά της κι οι φεμινίστριες την είχαν για πουλημένη. Κι αυτός ο φόνος, π' ανάθεμά τον, της είχε καθίσει για τα καλά στο σβέρκο.

Μην έχοντας άλλη διέξοδο, η αρχηγός ζητάει τη βοήθεια του Λούκας Ντάβενπορτ, κι εκείνος, απρόθυμα, της την προσφέρει. Ακόμα δεν έχει αναρρώσει καλά καλά από τον περσινό -παραλίγο θανατηφόρο- τραυματισμό του και τώρα, για πρώτη φορά, προσπαθεί να βάλει σε μια τάξη τη ζωή του με μια γυναίκα. Ο Λούκας έχει λύσει τα προσωπικά του ζητήματα. Όμως σ' αυτόν το φόνο και σ' έναν άλλο παρόμοιο -με το πτώμα που βρέθηκε μέσα σ' έναν κάδο απορριμάτων- κάτι του κεντρίζει το ενδιαφέρον. Κι όσο εξετάζει αυτά τα εγκλήματα, τόσο σιγουρεύεται πως η ντετέκτιβ έχει δίκιο. Υπάρχουν κάτι ανησυχητικές ομοιότητες στα τραύματα, όχι μόνο σ' αυτές τις δύο περιπτώσεις, αλλά, πιθανώς, και σε κάμποσες ακόμα. Κάπου εκεί έξω, παραμονεύει ένας δολοφόνος ασυνήθιστα ικανός και άγριος. Κι αν ο Λούκας έχει υπολογίσει σωστά, αυτή την ώρα προετοιμάζεται το επόμενο έγκλημα...







ΚΡΙΤΙΚΗ




Στο θρίλερ «Νυχτερινό θήραμα» πρωταγωνιστούν δύο πρόσωπα, ο Ρόμπερτ Κουπ και η Σάρα Τζένσεν: ο θύτης και το υποψήφιο θύμα. Γύρω από αυτό το ζευγάρι ­ η γυναίκα αγνοεί την ύπαρξη του άντρα στο μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος ­ ο Τζον Σάντφορντ υφαίνει μια ιστορία με σασπένς, της οποίας η ένταση κορυφώνεται σε ένα εντυπωσιακό τέλος. Ο Κουπ είναι ο σίριαλ κίλερ, ο ψυχοπαθής δολοφόνος με το σκοτεινό παρελθόν ­ έχει σκοτώσει τη μητέρα του, μια πόρνη ­ που τρομοκρατεί τη Μινεάπολη και το Σεντ Πολ, τις δίδυμες πόλεις στις όχθες του Μισισιπή, στην Πολιτεία τής Μινεσότα.

Η Τζένσεν, μια γοητευτική μελαχρινή μεσογειακής ομορφιάς, επιτυχημένη στη δουλειά της ­ διαχειρίζεται αμοιβαία κεφάλαια σε χρηματιστηριακή εταιρεία ­, προκαλεί στους άντρες «παράξενες ορμονικές δονήσεις, ιταλικού τύπου» και επιπλέον την αίσθηση του ανεκπλήρωτου πόθου και των χαμένων ευκαιριών. Ο Κουπ, που κερδίζει το ψωμί του κάνοντας διαρρήξεις και τις νύχτες βγαίνει για «κυνήγι» με τη Σεβρολέτ του πλησιάζοντας μοναχικές γυναίκες τις οποίες ξεκοιλιάζει μ' ένα μαχαίρι, υπήρξε δεσμοφύλακας σε φυλακές ­ παραιτήθηκε ύστερα από υποψίες ότι πουλούσε ναρκωτικά στους εγκλείστους. Η διάρρηξη στο διαμέρισμα της Τζένσεν αποδεικνύεται καθοριστική και μοιραία γι' αυτόν ­ η θέα της κοιμισμένης γυναίκας τού γέννησε ένα ανεξέλεγκτο πάθος από το οποίο είναι ανίκανος να ξεφύγει.

Η αφήγηση αρχίζει με τον ανεξήγητο φόνο μιας βιβλιόφιλης μετά το πέρας κάποιας ποιητικής βραδιάς. Το θύμα ανήκει στις «κουλτουριάρες», τις ντροπαλές και φοβισμένες γυναίκες με το απλανές βλέμμα και το αβέβαιο βάδισμα, που έχουν ενδιαφέρον για τα πνευματικά ζητήματα. Σ' εκείνες που αισθάνονται ένοχες για τον κρυμμένο ερωτισμό τους με αποτέλεσμα να αποφεύγουν τα μπαρ και τη θλιβερή μονοτονία τους, προτιμώντας τις γκαλερί, τα θέατρα και τις αίθουσες συναυλιών, μα κυρίως τα βιβλιοπωλεία, εκεί όπου στις εκδηλώσεις για συγγραφείς προσφέρονται μεζέδες με κρασί και κάπως εύκολα δημιουργούνται ερωτικές σχέσεις μικρής διάρκειας.

Τις έρευνες για τον εντοπισμό και τη σύλληψη του μανιακού δολοφόνου διεξάγει ο Λούκας Ντάβενπορτ, ειδικός στη διαλεύκανση φόνων κατά συρροήν, ένας από τους πιο έμπειρους διώκτες του εγκλήματος στις ΗΠΑ. Ο Ντάβενπορτ θέτει πάντα δύο στόχους: να εξουδετερώνει τους επικίνδυνους κακοποιούς και να καλύπτει το τμήμα του στις περιπτώσεις παράξενων φόνων, εκείνων που τραβάνε τα φώτα της δημοσιότητας, τους ελεύθερους ρεπόρτερ και τις κάμερες της τηλεόρασης. Στη συγκεκριμένη υπόθεση συνεργάζεται με την πολιτειακή ερευνήτρια Μέιγκαν Κόνελ ­ αριστερή φεμινίστρια, φανατική πολέμιο των φαλλοκρατών ­, της οποίας η συμβολή στην επιτυχή έκβαση της επιχείρησης κατά του σίριαλ κίλερ είναι σημαντική.

Ο δολοφόνος αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση ψυχοπαθούς. Σκλάβος της σαγήνης τής Τζένσεν, ξετρελαμένος με το πρόσωπο, το κορμί, τις κινήσεις των ποδιών της καθώς βαδίζει, το χοροπήδημα των μαστών της κάτω από την μπλούζα, την ερωτεύεται παράφορα. Αδιαφορώντας για τις πιθανές συνέπειες, γίνεται η σκιά της, την ακολουθεί στους δρόμους, την πλησιάζει σε ασανσέρ, μυρίζει το άρωμά της, την απολαμβάνει οπτικά με ένα τηλεσκόπιο στο σπίτι της. Ηδονίζεται καθώς τη βλέπει να γδύνεται, να χτενίζεται, να διαβάζει, να κάνει έρωτα. Πλημμυρισμένος από αλλόκοτα αισθήματα ζήλειας και κτητικότητας ­ την κουβαλάει «σαν ένα αγκάθι κάτω από το δέρμα του» ­ δεν διστάζει να εξοντώνει τον οποιονδήποτε που στέκεται εμπόδιο ανάμεσα σ' αυτόν και στο αντικείμενο του πόθου του.

Ο Ντάβενπορτ ξεκινώντας την έρευνά του από τα βιβλιοπωλεία ­ κάτι υπερβολικά δύσκολο, αφού οι συγγραφείς στην πόλη πολλαπλασιάζονται «σαν τις κατσαρίδες» και διαβάζουν παντού τα έργα τους ­ επισκέπτεται ύποπτα στέκια και περιπλανάται στις συνοικίες μιας πόλης τυπικά αμερικανικής. Διαβάζουμε: «Πέρασε απ' τα μπαρ, τα πορνομάγαζα, τα παλιατζίδικα, τα καταστήματα ενοικίασης επίπλων, τα στέκια εξαργύρωσης επιταγών και τα φτηνά φαστφουντάδικα, που βρίσκονταν σ' αυτό το τοπίο της απάνθρωπης ασχήμιας, που ήταν φωτισμένο με φτηνές επιγραφές. Παιδιά τριγυρνούσαν εδώ όλες τις ώρες της ημέρας, ανάμεσα στους κοκαϊνομανείς, στους εμπόρους ναρκωτικών, στους μεθυσμένους, στους κακοντυμένους ασφαλιστές των περιχώρων και κάποιες χαμένες ψυχές απ' το Σεντ Πολ...».

Το «Νυχτερινό θήραμα» είναι μυθιστόρημα γραμμένο ασθματικά. Οι κοφτοί διάλογοι σε συνδυασμό με τις σκηνές βίας που διαδέχονται η μία την άλλη με γρήγορους ρυθμούς, μονταρισμένες αριστοτεχνικά, προκαλούν αδιάλειπτη ένταση. Αυτό όμως ενδέχεται να είναι και το αδύνατο σημείο του, δεδομένου ότι η γραφή θυμίζει περισσότερο σενάριο κινηματογραφικής ταινίας παρά μυθιστορηματική αφήγηση, πράγμα που ενισχύεται από την τάση του συγγραφέα να παίζει τον ρόλο του παντοδύναμου και παντεπόπτη δημιουργού που γνωρίζει λεπτομερώς τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων του, θετικών και αρνητικών.

Είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι η σκληρή περιγραφή αιματηρών επεισοδίων και η ρέουσα γραφή που θυμίζει αστυνομικό ρεπορτάζ σε εφημερίδα οφείλονται στη δημοσιογραφική ιδιότητα του Τζον Σάντφορντ, ο οποίος με το πραγματικό του όνομα ­ Τζον Καμπ ­ έχει γράψει σημαντικά δημοσιογραφικά κείμενα και έχει τιμηθεί με το βραβείο Πούλιτζερ.

Εδώ απαιτείται μια διευκρίνιση: σε αυτού του είδους τα θρίλερ ο συγγραφέας δεν κρατάει κρυμμένα χαρτιά, δεν παραπλανά, δεν χρειάζεται να παρασιωπεί λεπτομέρειες από το παρελθόν και τη ζωή των ηρώων του για χάρη του εντυπωσιασμού. Το μυστήριο, οι επιλεκτικές και κατά δόσεις αποκαλύψεις που στοχεύουν στο να καταπλήξουν τον αναγνώστη, χαρακτηρίζουν τα «ορθόδοξα» αστυνομικά μυθιστορήματα, όπου ο δράστης είναι άγνωστος και πρέπει να εντοπιστεί ανάμεσα σε πολλούς υπόπτους. Ο Σάντφορντ δεν θέτει ερωτήματα ούτε δημιουργεί προβλήματα προς επίλυσιν. Ο δολοφόνος του είναι γνωστός, είναι λευκός, κοκαϊνομανής, οδηγεί φορτηγό, καπνίζει Κάμελ και παρ' όλα αυτά ο εντοπισμός του ενέχει δυσκολίες. Ο αστυνομικός που τον αναζητεί κάνει χρήση φακέλων, φωτογραφιών, δακτυλικών αποτυπωμάτων, αναλύσεων αίματος, DNA, σπέρματος και άλλων εκκριμάτων για να προσδιορίσει την ταυτότητά του. Τα στοιχεία αυτά, επεξεργασμένα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, είναι αρκετά για να φωτιστεί η υπόθεση, όχι όμως τόσα ώστε να οδηγήσουν στη σύλληψη του μανιακού. Ο εισαγγελέας απαιτεί χειροπιαστές αποδείξεις για να τον παραπέμψει στη Δικαιοσύνη, διαφορετικά είναι υποχρεωμένος να τον αφήσει ανενόχλητο.

Και εδώ παρατηρείται ένα καθαρά αμερικανικό φαινόμενο που γίνεται αντικείμενο προβληματισμού σε παρόμοια μυθιστορήματα και ανάλογες ταινίες. Πρόκειται για το θέμα του ανεπαρκούς και ατελέσφορου δικαστικού συστήματος των ΗΠΑ, το οποίο επιτρέπει σε κοινούς εγκληματίες ­ με τη βοήθεια ενός καλού συνηγόρου υπεράσπισης ­ να ξεφεύγουν από την τσιμπίδα του Νόμου, στρέφοντας τους πολίτες στην αυτοδικία. Ευτυχώς που η λογοτεχνία φροντίζει για την τιμωρία των «κακών» και την απόδοση δικαιοσύνης... Το μυθιστόρημα οφείλει αρκετά στη μετάφραση της Ντενίζ Ρώντα και τις σημειώσεις της, ωστόσο από το βιβλίο λείπουν βασικά βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα ­ έχει γράψει άλλα πέντε θρίλερ ­ το έτος γεννήσεως, για παράδειγμα.

Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή οι αρμόδιοι επιμελητές ορισμένων εκδοτικών οίκων θεωρούν παρόμοια στοιχεία επουσιώδη. Εκτιμούν δηλαδή ότι οι αναγνώστες δεν ενδιαφέρονται για αυτά, συμπέρασμα εν πολλοίς αυθαίρετο. Υποβαθμίζουν έτσι τα ίδια τα βιβλία, τα οποία, εκτός από το κείμενο της αφήγησης, χρήσιμο θα ήταν να περιέχουν εισαγωγές και επίμετρα και άλλα τινά περί τον δημιουργό τους.



Φίλιππος Φιλίππου

ΤΟ ΒΗΜΑ, 12-07-1998