Το ολίσθημα του Τσόρτσιλ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Καρπός μιας εξαίρετης ερευνητικής προσπάθειας στις βρετανικές, γερμανικές και ιταλικές πηγές και επισκέψεων του συγγραφέα στους τόπους των μαχών στα ελληνικά νησιά, το βιβλίο αυτό αποτελεί την πλέον τεκμηριωμένη μέχρι σήμερα καταγραφή του συμμαχικού «φιάσκου» στα Δωδεκάνησα και τη Σάμο, το φθινόπωρο του 1943. Το έργο, εμπλουτισμένο με υλικό φωτογραφιών που πάρθηκαν κατά τη διάρκεια των σκληρών μαχών, αναβιώνει τις σκηνές μιας από τις τελευταίες μεγάλες ήττες των Συμμάχων κατά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αναζητούσσε τη χρυσή ευκαιρία για μια συμμαχική απόβαση και παρουσία στα Βαλκάνια που, όπως πίστευε, θα κατοχύρωνε τα βρετανικά συμφέροντα στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας, το φθινόπωρο του 1943, πρόσφερε την ευκαιρία στον Τσόρτσιλ να επιχειρήσει την απώθηση των Ιταλών από το Αιγαίο και ιδιαίτερα από τις δωδεκανησιακές κτήσεις τους. Αλλά ο Βρετανός πρωθυπουργός είχε λογαριάσει χωρίς τον ξενοδόχο, καθώς οι Γερμανοί ήταν αποφασισμένοι να υπερασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα στον χώρο του Αιγαίου Πελάγους. Ο Αντονι Ρότζερς στο βιβλίο του παρακολουθεί επισταμένως, μέρα τη μέρα, τις βρετανικές πολεμικές επιχειρήσεις στο νοτιο-ανατολικό Αιγαίο για την κατάληψη συγκεκριμένων νησιών αλλά και τη γερμανική αντεπίθεση στην Κω, στη Λέρο, στη Σάμο, που οδήγησαν τελικά σε μια ήττα των Αγγλων.

Ο Τσόρτσιλ επιθυμούσε να στρέψει την προσοχή των συμμάχων του Ρούζβελτ και Στάλιν προς τα Βαλκάνια, αλλά εκείνοι είχαν άλλα σχέδια και προσέβλεπαν κυρίως στην επιχείρηση Overlord, που άρχισε τον Ιούνιο του 1944 με την απόβαση στη Νορμανδία. Αλλά ο Βρετανός πρωθυπουργός επέμενε κι έγραψε σχετικά στον Αμερικανό πρόεδρο Ρούζβελτ: «Πιστεύω ότι θα αποδειχθεί πως οι χερσόνησοι της Ιταλίας και των Βαλκανίων είναι στρατιωτικά και πολιτικά ενωμένες... Μπορεί μάλιστα να μην είναι δυνατό να διενεργηθεί επιτυχώς εκστρατεία στην Ιταλία παραβλέποντας τι συμβαίνει στο Αιγαίο. Αυτό που ζητώ είναι η κατάληψη της Ρόδου και των άλλων νησιών των Δωδεκανήσων» (σ.σ. 139-141).

Ο Τσόρτσιλ φαίνεται ότι είχε και βαθύτερα σχέδια για την προσέλκυση της Τουρκίας στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων και το δέλεαρ που τους πρότεινε ήταν κάποια νησιά από τα Δωδεκάνησα. Παρ' όλη τη συμμετοχή και κάποιων ελληνικών δυνάμεων στο πλευρό των Αγγλων κατά τις αποβατικές επιχειρήσεις σε νησιά του Αιγαίου, εκείνο το φθινόπωρο του 1943, η ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου έδειχνε αρχικά ενοχλημένη από τις αγγλικές αντιδράσεις.

Το πρόβλημα το παρουσίασε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος γράφοντας στο ημερολόγιό του στις 3 Οκτωβρίου 1943: «Η Σάμος ευτυχώς μένει ελεύθερη. Ας βοηθήσει ο Θεός να μην καταφέρουν οι Γερμανοί την ανακατάληψή της. Με αφορμή τη Σάμο και τα νησιά της Δωδεκανήσου, που απελευθερώθηκαν, σημειώθηκε μια κρίση, όχι μόνο κυβερνητική, αλλά γενικότερα εθνική. Οι Αγγλοι δεν επέτρεψαν στην ελληνική κυβέρνηση να υπαγάγει τη Σάμο στη δικαιοδοσία της...» (Ημερολόγιο Π. Κανελλόπουλου, σ. 487).

Και στα τέλη Νοεμβρίου ο Κανελλόπουλος θα τονίσει το αποκορύφωμα των βεβιασμένων αγγλικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο:

«26.11.1943.... Μετά την Κω πάει κι η Λέρος και μετά τη Λέρο η Σάμος. Τι τραγωδία για τους πληθυσμούς! Στη Σάμο δεν έγινε αντίσταση. Ο Ιερός Λόχος και οι Αγγλοι που είχαν πάει εκεί, διατάχθηκαν να εκκενώσουν τη νήσο χωρίς αντίσταση». (Ημερολόγιο, σ.σ. 494-493)

Ο Ρότζερς, αν και πολύ λίγα πράγματα λέει σχετικά με τον Τσόρτσιλ και την Τουρκία, μας προσφέρει μια λεπτομερή καταγραφή των στρατιωτικών επιχειρήσεων των Αγγλων και των Γερμανών εκείνο το φθινόπωρο του 1943 στο Αιγαίο, και ειδικότερα στη Λέρο, στην Κω και στη Σάμο.

Πρόκειται για μια καταγραφή του συγγραφέα υψηλού στρατιωτικού ενδιαφέροντος, αποτέλεσμα της ερευνητικής του προσπάθειας σε βρετανικές, γερμανικές και ιταλικές πηγές, ενώ δεν λείπουν και αρκετές ελληνικές μαρτυρίες.

Το βιβλίο του Ρότζερς συμβάλλει αποφασιστικά στην κατανόηση των στρατιωτικών εξελίξεων στο Αιγαίο εκείνης της περιόδου, που διημείφθησαν ουσιαστικά στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο. Ο Βρετανός Αντονι Ρότζερς, που προέρχεται και ο ίδιος από το στρατιωτικό σώμα, εργάστηκε και ως φωτορεπόρτερ καλύπτοντας, την περίοδο 1980-1990, μια σειρά πολεμικών συγκρούσεων σε διάφορα σημεία του κόσμου.

Η ελληνική έκδοση του βιβλίου του Ρότζερς, το οποίο κατατάσσεται αναμφίβολα στον χώρο της στρατιωτικής Ιστορίας, είναι εμπλουτισμένη με πλούσιο φωτογραφικό υλικό (55 φωτογραφίες) κατά τη διάρκεια των μαχών και των αερομαχιών στο Αιγαίο το φθινόπωρο του 1943, όπως επίσης και μ' ένα ευρετήριο κύριων ονομάτων αλλά κι ένα ευρετήριο στρατιωτικών μονάδων των αντιπάλων, Αγγλων και Γερμανών.

Ο συγγραφέας δεν παραλείπει να τονίσει και τη συμβολή του ελληνικού στοιχείου στην όλη βρετανική-συμμαχική προσπάθεια, τόσο των στρατιωτικών όσο και των κατοίκων των νησιών, και ιδιαίτερα της Κω, της Λέρου και της Καλύμνου. Ανάμεσά τους και τα «ηρωικά κατορθώματα» του ελληνικού αντιτορπιλικού «Αδρίας».

«Το Ολίσθημα του Τσόρτιλ» είναι ένα βιβλίο που τουλάχιστον οι στρατιωτικοί θα πρέπει να το μελετήσουν και να το συμπεριλάβουν στη βιβλιοθήκη τους.



ΦΟΙΒΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/09/2007