Από την Κοινότητα στο Κράτος

Το βιβλίο καταγράφει και αναλύει την πορεία της διοίκησης της σχολικής εκπαίδευσης στην Ελληνική Κοινότητα της Βέροιας, σε μια μεταβατική ιστορική περίοδο τριών δεκαετιών, όπου στον ευρύτερο χώρο της Μακεδονίας συντελούνται πολλαπλοί και αλληλένδετοι πολιτικοί, δημογραφικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί. Στην πρώτη χρονική περίοδο, τα εκπαιδευτικά καταστήματα λειτούργησαν στο πλαίσιο μιας αυτοδιοικούμενης, σχετικά εύρωστης, αστικής ελληνικής κοινότητας, μέσα σε μια αποδυναμωμένη και παρακμάζουσα αυτοκρατορία, στην δίνη των βαλκανικών διεκδικήσεων και ανταγωνισμών. Στο δεύτερο χρονικό διάστημα τα σχολεία λειτούργησαν στο πλαίσιο ενός σύγχρονου κράτους, σε φάση διοικητικής αναδιοργάνωσης και συγκεντρωτικής πολιτικής, εν μέσω πολιτικών αναταραχών και πολεμικών συγκρούσεων. Το από την κοινότητα στο κράτος εμπεριέχει το στοιχείο της σύγκρισης στο χρόνο, διαγράφοντας τις αδράνειες ή τις επιταχύνσεις της διοικητικής μετάβασης από το κοινοτικό καθεστώς στον κρατικό μηχανισμό. Ο αναγνώστης ή ο ερευνητής μπορεί να επεξεργασθεί με πολλούς τρόπους, τον πλούτο των αποφάσεων, των δηλώσεων, των προϋπολογισμών, των διοικητικών ρυθμίσεων από τα βιβλία των πρακτικών. Από τις περιγραφές των συνεδριάσεων, ανιχνεύονται τα γεγονότα, οι πρακτικές, οι ειδικές συνθήκες, οι κανονισμοί λειτουργίας, ο τρόπος σύνταξης, η κατάταξη προτεραιότητας των θεμάτων, η χριστιανική πίστη που διαπερνά τις αποφάσεις. Αυτή η άμεση πηγή των πρακτικών, έχει αποφάσεις και αποφάνσεις που συνδέονται με το πνεύμα της εποχής και φυσικά με το θεσμικό πλαίσιο της κοινότητας ή του κράτους μετέπειτα. Καταγράφει τα πρόσωπα-μέλη της Σχολικής Εφορείας αποτυπώνει τον ψυχισμό, τις αντιλήψεις και την επιχειρηματολογία τους, τα οποία είναι συμβατά με το κοινωνικό κλίμα και σπάνια αποκομμένα από την ορθόδοξη ηθική και το εθνικό φρόνημα, αφού η κοινότητα ή το κράτος είχαν ως αφετηρία τους την προάσπιση της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας.