Συνταγματικός πολιτισμός και δικαιώματα του ανθρώπου

Ανιχνεύοντας τα χαρακτηριστικά του "νομικού πολιτισμού" καταλήγουμε στο ότι πρόκειται για μια ευρύτερη έννοια που δεν επιδέχεται αξιολόγηση καθ' εαυτήν, παρά μόνον σε σχέση με συγγενείς έννομες τάξεις. Ασχολείται, λοιπόν, η μελέτη μόνο με τον ευρωπαϊκό, και δη τον ηπειρωτικό, νομικό πολιτισμό. Όμως το επίπεδο του πολιτισμού αυτού, από απόψεως προστασίας του ανθρώπου, είναι άμεση συνάρτηση του εύρους της συνταγματικής προστασίας των ΔτΑ σε ορισμένη στενότερη ή ευρύτερη κοινωνία. Εντεύθεν, ο νομικός πολιτισμός νοείται ως συνταγματικός, σ' αυτόν δε εντάσσονται όχι μόνον οι εθνικοί κανόνες περί ΔτΑ, αλλά και όλοι οι άλλοι κανόνες, κυρίως περιφερειακοί, που υποχρεωτικώς εφαρμόζονται. Πάντως, οι κανόνες περί δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως τα αντιλαμβάνεται η Ευρώπη /Δύση, στερούνται οικουμενικότητας, διότι απηχούν δυτικό πνευματικό πολιτισμό. Το περιεχόμενο του συνταγματικού αυτού πολιτισμού διαμορφώνεται προεχόντως από τη νομολογία του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου. Όμως, αυτή η αναβαθμισμένη "Ευρωπαϊκή Κοινότητα Δικαίου" προστατεύει μεν επαρκώς τα ΔτΑ των επιμέρους ατόμων, όχι όμως και τα των συλλογικών οντοτήτων, ακόμη και στον ευρωπαϊκό χώρο. Αμφισβητείται, λοιπόν, το κεκτημένο του ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού.