Κανονικό Δίκαιο

Το Κανονικό Δίκαιο διδάσκεται στην Θεολογική Σχολή Αθηνών ήδη από το 1844 και αποτελεί θεμελιώδες γνωστικό αντικείμενο της Θεολογικής Επιστήμης και της Εκκλησιαστικής Παράδοσης. Η θεμελίωσή του ως γνωστικού αντικειμένου είναι στενά συνδεδεμένη με τις απαρχές της Θεολογικής Σχολής Αθηνών (έτος ίδρυσης 1837, ως και του Πανεπιστημίου Αθηνών) και το καθιστά αναντικατάστατο στην ακαδημαϊκή ταυτότητα της Θεολογικής Παιδείας.

Το Κανονικό Δίκαιο, μαζί με το σιαμαίο γνωστικό αντικείμενο της Δογματικής-Συστηματικής Θεολογίας (το περιεχόμενο των οποίων [Δόγματα και Κανόνες] προέρχεται από την ίδια συνοδική μήτρα), προσφέρει συστηματικά αντίστοιχα την ίδια οντολογική αλήθεια στο επίπεδο της Κανονικής Πράξης και της Κανονικής Οικονομίας του αυτού Εκκλησιακού Σώματος, και συνδέεται άρρηκτα με την Κανονική Θεολογία των Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας και με την μελέτη της οργάνωσής της, των θεσμών της, με την κοινωνία των Τοπικών και των κατά τόπους Εδαφικών Εκκλησιών μεταξύ τους, και του ρόλου τους στο διαχριστιανικό γίγνεσθαι και στον εν γένει πανανθρώπινο πολιτισμό. Η μελέτη αυτή προσφέρει επίσης ευρύτερη κατανόηση της ιστορίας των χριστιανικών και μη κοινωνιών και της εξέλιξης των κανονικών θεσμών τους.
Στο πλαίσιο της Κανονικής Παράδοσης της Εκκλησίας, το Κανονικό Δίκαιο συνδυάζει και ανακεφαλαιώνει με τρόπο αφαιρετικό και συστηματικό (Τριαδική Κοινωνία-Εκκλησία-Άνθρωπος) την θεολογία, το πολιτειακό δίκαιο και την ιστορία, παρέχοντας στους φοιτητές και στους μελετητές του διεπιστημονική προσέγγιση που εμπλουτίζει την κριτική σκέψη τους.

Το Κανονικό Δίκαιο (ή η Κανονική Οικονομία, όπως το αποκαλεί εύστοχα και από πολύ ενωρίς ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης [καν. 1-383 μ.Χ.]) στον φυσικό του χώρο της Θεολογίας και της Εκκλησίας αποτελεί το έναν από τους τέσσερεις Δομικούς Πυλώνες της Θεολογίας και είναι ένα θεολογικό συστηματικό γνωστικό αντικείμενο οντολογίας και ζωής και όχι ιδεών, καθώς οι Ιεροί Κανόνες, όπως και τα Δόγματα (έτερος Δομικός Πυλώνας), είναι αποκλειστικά εμπνευσμένοι από το εσχατολογικό Είναι της Εκκλησίας και αποτυπωμένοι σε λόγο, σε εκκλησιακό κανονικό λόγο ακριβέστερα, και ενατενίζουν στοχευμένα τόσο την ιστορική πορεία του Εκκλησιακού Σώματος προς τα Έσχατα και την Βασιλεία του Θεού όσο και την πρόσληψη σύνολης της Δημιουργίας από Αυτήν.

Ο τόμος αυτός είναι ένα «σύν-γραμμα» κανονικής δισχιλιετούς εμπειρίας αλλά και προσωπικής συμβολής. Είναι ποδηγετικό εγχειρίδιο εισαγωγικής επιστημονικής αρωγής για φοιτητές και μελετητές, το οποίο εισοδικά πραγματεύεται Προθεωρία της Κανονικής Πράξης, πτυχές και θέματα του υπερδισχιλιετούς Κανονικού Δικαίου και, εν μέρει, του σύγχρονου Πολιτειακού Εκκλησιαστικού Δικαίου. Έτσι, η ενασχόληση με την Κανονική Παράδοση της Εκκλησίας περιλαμβάνει, ως έγχρονο νοητό ταξίδι, την κανονογνωσία, ήτοι την μελέτη και σπουδή των Κανονικών και Κανονολογικών κειμένων της Εκκλησίας, τόσο της Κανονοθεσίας (Α΄ χιλιετία) όσο και της Κανονολογίας και της Νομοκανονολογίας (Β΄ χιλιετία). Προσέτι, αυτή η πραγματικότητα οδηγεί σε μία άλλη διάσταση, στην ανάδυση και την μελέτη της Κανονικής Θεολογίας, με την οποία γέμουν τα αφαιρετικά κείμενα των Ιερών Κανόνων. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για μια διπλή απόπειρα μελέτης και σπουδής, που αποκαλύπτει μια Θεολογία των Ιερών Κανόνων, η οποία κείται πολύ μακριά από τον επιθεματικό δικανισμό και τον επίκτητο νομικισμό.