Η Παγώνα και οι άλλες

Μέσω της ανάλυσης περιεχομένου ενός corpus εκατόν ογδόντα τα ταινιών,
το οποίο χρονικά καλύπτει την περίοδο 1947-1975, εντοπίζονται οι άξονες
επί των οποίων οι δημιουργοί παρουσίασαν κινηματογραφικά τις
εκπροσώπους ενός επαγγελματικού κλάδου, ο οποίος αναπτύχθηκε σχεδόν
παράλληλα με τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο. Σημαντική θέση στην
έρευνα αυτή κατέχει η ανάδειξη των στερεοτύπων, τα οποία συνδέονταν με
τον κλάδο αυτό.
Μετά από μία σύντομη επισκόπηση του κινηματογραφικού τοπίου της εποχής
εκείνης, του θεσμού της υπηρέτριας, αλλά και του θεωρητικού πλαισίου
(θεωρία στερεοτύπων), η μελέτη μέσω της ανάλυσης ταινιών, όπου οι
υπηρέτριες διαδραματίζουν χαρακτηριστικό ή και σημαίνοντα ρόλο, εστιάζει
μεταξύ άλλων στη φύση του επαγγέλματος, τη σχέση με τους εργοδότες, την
ερωτική ζωή και την παραβατική συμπεριφορά (διάπραξη αδικημάτων ή
ψευδείς κατηγορίες εις βάρος τους ως εξιλαστήρια θύματα). Παρά τις όποιες
διαφορές ανάμεσα στην πραγματική και την κινηματογραφική υπόσταση των
υπηρετριών, ο ελληνικός κινηματογράφος χρησιμοποίησε ως αναπόσπαστο
μέρος των ταινιών τον ρόλο της υπηρέτριας αναγνωρίζοντας κατ’ αυτόν τον
τρόπο τη λειτουργία και την προσφορά της στην ελληνική κοινωνία του 20ου
αιώνα. Τα σχετικά με τις υπηρέτριες στερεότυπα μοιραία εμφανίστηκαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό και κατά την κινηματογραφική τους
απεικόνιση. Σε κάθε περίπτωση, η απεικόνιση των υπηρετριών -ακόμα και με κινηματογραφικούς όρους- αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή
πληροφόρησης για έναν επαγγελματικό κλάδο, ο οποίος πλέον -τουλάχιστον με τη μορφή αυτή- έχει εκλείψει.