Κοινωνιολογία

ΚΡΙΤΙΚΗ



Στο βιβλίο αυτό, που γράφτηκε το 1984 και αναθεωρήθηκε το 1994, ο γάλλος επιστήμονας και συγγραφέας προτείνει μια κοινωνιολογική σκέψη που «ανασταίνει» τον στοχασμό πάνω στα μεγάλα προβλήματα του παρόντος. Στο βιβλίο γίνεται εκτενής αναφορά, υπό το πρίσμα του κοινωνιολόγου, σε πολλά μεγάλα γεγονότα και φαινόμενα του αιώνα μας (Μάιος του '68, δολοφονία Κένεντι, διαφήμιση, βιομηχανία του τραγουδιού, αυτοκίνητο κτλ.). Αναλύεται επίσης η μεθοδολογία μιας έρευνας-μελέτης που έλαβε χώρα σε μια γαλλική κοινότητα (Plozevet) για την παρακολούθηση της επίδρασης της νεωτερικότητας σε μια «υποβαθμισμένη» περιοχή της γαλλικής υπαίθρου.

Όσο η κοινωνιολογία υπακούει σε μια ακρωτηριασμένη και αυθαίρετη αντίληψη για την κοινωνία, όσο περισσότερο αποβλέπει στην επιστημονικότητα, τόσο περισσότερο αυτή η βλέψη είναι αντιεπιστημονική, υποστηρίζει ο Εντγκάρ Μορέν.

Για τον γάλλο στοχαστή η κοινωνιολογία πρέπει να πάει ακόμη πιο μακριά. Η κοινωνία γι' αυτόν δεν είναι τετριμμένη μηχανή όπου τα άτομα απλώς επιμερίζονται και χάνονται σε τάξεις, καταστάσεις και ρόλους.

Διαβάζοντας κανείς τον Εντγκάρ Μορέν αποκτά και πάλι εμπιστοσύνη στην πολιτική ως έκφραση της επιθυμίας μας να πάρουμε στα χέρια μας το πεπρωμένο μας, τόσο το ανθρώπινο όσο και το πλανητικό. Όπως έγραψε και στο βιβλίο του «Terre-Patrie» (ελληνική έκδοση Οδυσσέας), θα πρέπει να οικοδομήσουμε την ανθρώπινη αλληλεγγύη επάνω στη συνείδηση του κινδύνου της απώλειάς μας.

Ποιος είναι όμως ο ρόλος του κοινωνιολόγου σήμερα, σε μια εποχή όπου η οικονομία και η κουλτούρα των μαζών έλαβαν παγκόσμιες διαστάσεις; Σύμφωνα με τον Μορέν, ο κοινωνιολόγος «δεν μπορεί παρά να επιχειρήσει να φθάσει σε μια προσήκουσα γνώση και πρέπει να δοκιμάσει εκεί τον εαυτό του παίρνοντας τα πνευματικά ρίσκα. Να ριψοκινδυνεύσει στις διαγνώσεις και στα προγνωστικά του· να προβληματιστεί με κριτικό τρόπο πάνω σε αυτό που δείχνει να είναι πρόδηλο ή φυσικό, να κινητοποιήσει τη συνείδηση και τη σκέψη του ως άνθρωπος και πολίτης, να διαλευκάνει τα πνευματικά στοιχήματά του».

ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 21-11-1999