Θρησκευτικοί λειτουργοί στο στράτευμα δια μέσου των αιώνων

[...] Στη μελέτη αυτή βρίσκουμε την έννοια και διακονία των θρησκευτικών λειτουργών στο στράτευμα στους αρχαίους χρόνους, στο Βυζάντιο, στα μεσαιωνικά χρόνια και στη νεότερη εποχή. Η προσοχή βεβαίως του μελετητή εστιάζεται περισσότερο στις σελίδες εκείνες, του παρόντος συγγράμματος, όπου γίνεται αναφορά στην παρουσία και δράση των στρατιωτικών ιερέων στο νεότερο Ελληνικό Κράτος. Η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821, η εποχή του Καποδίστρια, η οργανωτική εξέλιξη της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, η συμβολή των στρατιωτικών ιερέων στους αγώνες του Έθνους και σε πολλές άλλες αποστολές είναι σημεία εξόχως αποδειτικά της όλης ζώσης μαρτυρίας που οι ιερείς στο στράτευμα έδωσαν και συνεχίζουν να προσφέρουν αόκνως και σήμερα.
Είναι γεγονός ότι η Εκκλησία συμπορεύθηκε με το Έθνος σε όλους τους αγώνες και αυτό μαρτυρείται και στο βιβλίο αυτό με τον πλέον ιστορικά αξιόπιστο και θεμελιωμένο τρόπο. Αναφέρω εν προκειμένω τα λόγια του αειμνήστου προκατόχου μου Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου και καθηγητού Πανεπιστημίου για τον αγώνα του 1821, ο οποίος υπογράμμιζε: "Εν τω πανελληνίω εκείνω συναγερμώ δεν υπολείφθησαν οι κληρικοί Επίσκοποι, Πρεσβύτεροι, Διάκονοι, Μοναχοί, οι οποίοι ηρωικώς ηγωνίσθησαν υπό την Σημαίαν του Στρατού κατά των βαρβάρων, ή ποικιλαρχώς συνετέλεσαν εις την διεξαγωγήν και επιτυχή έκβασιν του μεγάλου και ιερού υπέρ Πίστεως και Πατρίδος αγώνος". Πέραν τούτου είναι αξιοπρόσεκτο ότι και η πραγματικότητα στα σύγχρονα στρατεύματα, η οποία περιγράφεται στην παρούσα έκδοση, επιβεβαιώνει ότι τα προοδευτικά κράτη της Δύσεως δίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη Θρησκευτική Υπηρεσία Στρατού τους.
[...]

(από τον πρόλογο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμου Β')