Ο Θεόφιλος Καϊρης και ο νεοελληνικός διαφωτισμός

Η στροφή της Νεοελληνικής κοινωνίας του 19ου αιώνος προς συντηρητικότερους προσανατολισμούς είχε ως αποτέλεσμα τη συνένωση γύρω από το στέμμα και την ισχυροποίηση της μοναρχίας, την ανάδειξη του ελληνοχριστιανικού ιδεώδους και της Μεγάλης Ιδέας ως τα κατεξοχήν «ενοποιητικά» οράματα, και την εναντίωση στις ιδέες του Διαφωτισμού, οι οποίες χρόνο με το χρόνο έχαναν έδαφος και τη θέση τους έπαιρναν τα εύκολα και ανέξοδα συνθήματα


Όλες αυτές οι επιλογές, δημιούργησαν, από κοινού, ένα ενιαίο οργανικό σύνολο, μέσα στο οποίο καλλιεργήθησαν όλα εκείνα τα στοιχεία, που αργότερα έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην θλιβερή υπόθεση που για δέκα χρόνια απασχόλησε την τότε Ελληνική κοινωνία. Η δίωξη του Θεόφιλου Καϊρη ήταν ένα μίγμα δραματικών αντιφάσεων και απρόβλεπτων συμμαχιών, οι οποίες επέδρασαν καταλυτικά στο εύθραυστο πολιτικό τοπίο, προκαλώντας δευτερογενείς αντιδράσεις, τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνική ζωή του μετεπαναστατικού Ελληνισμού. Η υπόθεση Καϊρη δεν ήταν προϊόν μίας παρθενογένεσης, αλλά προϊόν της μεταστροφής του φιλελεύθερου πνεύματος της Επανάστασης του 1821 προς τη συντήρηση και την ανατολίτικη εσωστρέφεια που κυριάρχησαν στη συνέχεια ολοκληρωτικά.