Ο σοσιαλισμός του Ντοστογιέφσκι και η σοβιετική κριτική

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου έδωσε ένα άρθρο που μας ζητήθηκε να γράψουμε για το περιοδικό "Νέα Εστία" σχετικά με το πως βλέπουν σήμερα οι σοβιετικοί τον Ντοστογιέφσκι. Τη βάση γι' αυτό το άρθρο θ' αποτελούσε το σημαντικότατο αφιέρωμα (γύρω στις 200 σελ.) του τεύχους Δεκεμβρίου 1981 της Sovetskaya literatura που μόλις τότε είχε κυκλοφορήσει, μ' ευκαιρία τα εκατό χρόνια από το θάνατο του διάσημου συγγραφέα. Τελικά το άρθρο δε γράφτηκε, γιατί θεωρήσαμε απαραίτητο, ειδικά για τον έλληνα αναγνώστη που στερείται από κάθε σχετική ενημέρωση πάνω σ' αυτό το θέμα, να προηγηθεί για την καλύτερη κατανόηση της σύγχρονης σοβιετικής κριτικής η γνώση γενικότερα της κριτικής για τον Ντοστογιέφσκι, αν όχι από την πρώτη του εμφάνιση στα ρωσικά γράμματα το 1846, τουλάχιστο από την επανάσταση του 1917 κι ύστερα. Έτσι αρχίσαμε να γράφουμε μια σειρά άρθρων που δημοσιεύτηκαν στη "Νέα Εστία" σε έντεκα συνέχειες, από 1 Σεπτεμβρίου ως 1 Οκτωβρίου 1982 και από 1 Φεβρουαρίου ως 15 Μαΐου 1983 (αριθ. 1324-1326 και 1334-1341), με το γενικό τίτλο "Ο σοσιαλισμός του Ντοστογιέφσκι και η σοβιετική κριτική", έχοντας σκοπό να καταλήξουμε στο αφιέρωμα της Sovetskaya literatura.
Το βιβλίο μας λοιπόν, όπως εμφανίζεται με τη σημερινή του μορφή, κάτω από τον ίδιο τίτλο, περιέχει ολ' αυτά τα άρθρα με κάποια αλλαγή στο διάγραμμα και με σημαντικές προσθήκες. Μια προσθήκη, λογουχάρη, είναι ολόκληρο το τμήμα (το τελευταίο) από τα τέσσερα τμήματα του βιβλίου. Το τμήμα δηλαδή για την καλλιτεχνική καταξίωση του Ντοστογιέφσκι παρά την αντίδραση της σοβιετικής κριτικής ενάντια στις ιδέες του, στην εποχή του Χρουστσόφ.
Μια άλλη, πολύ σημαντική επίσης, προσθήκη, και μάλιστα αρκετά εκτενής σε σχέση με την προηγούμενη και τις επόμενες παραγράφους, είναι η παράγραφος ή μάλλον το κεφάλαιο που αναφέρεται στη θεωρία του Μιχαήλ Μ. Μπάχτιν για το «πολυφωνικό μυθιστόρημα» του Ντοστογιέφσκι. [...]