Ρωμαϊκή Ιστορία από κτίσεως Ρώμης

Ο Τίτος Λίβιος συγκαταλέγεται στους διασημότερους ιστορικούς της λατινικής φιλολογίας, ιδίως χάρη στο 21ο και 22ο βιβλίο της Ρωμαϊκής Ιστορίας, όπου περιγράφει τα πρώτα χρόνια του Β΄ Καρχηδονιακού Πολέμου, όταν η Ρώμη κινδύνευσε να αφανιστεί.

Η συμβολική αξία που αποδίδει σε ιστορικά γεγονότα, η γραφικότητα και η πυκνότητα της περιγραφής, η συγκίνηση που διαπερνά την αφήγηση, ιδιαίτερα στις κρίσιμες στιγμές, είναι ορισμένα από τα χαρίσματά του. Έχει συνείδηση ότι τα γεγονότα που αφηγείται είναι από τα τραγικότερα της ρωμαϊκής ιστορίας. Αφήνει ωστόσο να διαφανούν, ακόμα και μέσα στις κρίσεις, τα ίχνη μελλοντικών θριάμβων.

Η ανάγκη για διαρκή συνομιλία των νεότερων στοχαστών με το έργο του Τίτου Λίβιου ήταν διαρκής, αφού τους προσέφερε τα απαραίτητα παραδείγματα από την αρχαία Ρώμη, αυτά που ανταποκρίνονταν στις δικές τους πολιτικές ή ηθικές αναζητήσεις. Το έργο του Λίβιου, όπως και άλλων ιστορικών της αρχαιότητας, συνδέθηκε με τον στοχασμό περί κράτους και περί του ρόλου της ιστορίας για τον πολίτη και την πολιτική.

Όπως έγραψε ο Μακιαβέλλι: «Οι άνθρωποι παραπλανώνται στις γενικές κρίσεις, αλλά δεν παραπλανώνται στις λεπτομέρειες». Και σχολίασε ο ιστορικός Π. Μπουσερόν (P. Boucheron): «Πώς μπορεί κανείς να είναι ακόμη δημοκράτης; Επιτρέποντας στον λαό να προσεγγίσει την πραγματικότητα της εξουσίας, ώστε να δει τα πράγματα από κοντά και να μην αφήνεται πλέον να τον παραπλανούν γενικές ιδέες».