Η δική μου Ελλάδα

Η Ελένη Λεούση έφυγε από την Ελλάδα το 1968 και πήγε στο Λονδίνο για να σπουδάσει φωτογραφία. Παρ' όλο που επισκεπτόταν κατά καιρούς τη χώρα, μόλις το 2002 αισθάνθηκε την ανάγκη να ταξιδέψει φωτογραφίζοντας διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Έτσι, ξεκίνησε το φθινόπωρο του ίδιου έτους ένα ταξίδι συνολικής διάρκειας τριών μηνών, το οποίο στην πραγματικότητα διήρκεσε ώς τον Οκτώβριο του 2003, καθώς ήταν αναγκασμένη να επιστρέφει κατά διαστήματα στο Λονδίνο. Η έλλειψη αυστηρού προγραμματισμού και οι καθ' οδόν αυτοσχεδιασμοί της χάρισαν ένα σωρό υπέροχες εμπειρίες. Το ταξίδι αυτό ήταν τόσο μια πνευματική άσκηση όσο και ένα επαγγελματικό έργο. Ανακάλυψε μια Ελλάδα που ξεπερνούσε τις προσδοκίες της.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τίνος είναι η Ελλάδα; Το ερώτημα επιδέχεται μία μόνον απάντηση: Ολων μας. Αφού ο καθένας μπορεί να έχει τη δική του. Οπως και η φωτογράφος Ελένη Λεούση, η οποία επέστρεψε για να ανακαλύψει την προσωπική της εκδοχή της Ελλάδας και να την αποτυπώσει σε φωτογραφικά στιγμιότυπα, ορισμένα από τα οποία έγιναν ένα καλαίσθητο λεύκωμα. Ετσι η Ελλάδα της φωτογράφου έγινε και δική μας.

Είναι όμως δική της αυτή η Ελλάδα που παρουσιάζει η Ελένη Λεούση; Οι εικόνες της είναι αποφασιστικές στιγμές μιας προσωπικής ματιάς; Πιστεύουμε πως ναι. Πρώτα απ' όλα υπάρχει η αγάπη, η ποίηση, η νοσταλγία του ξενιτεμένου Οδυσσέα που επιστρέφει στον τόπο του. Επιπλέον υπάρχει και η αθωότητα του καλλιτέχνη που ζει από το 1968 στο Λονδίνο, καταπιάνεται με τη φωτογραφία χορού και ξαφνικά αισθάνεται την ανάγκη να παρακολουθήσει, αποστασιοποιημένος αναγκαστικά, ένα καινούργιο θαύμα. Το μάτι εστιάζεται σε διάφορες εικόνες σαν να αναζητεί τον δρόμο του. Φωτογραφίες «τουριστικές» όπως αυτές από τη Μύκονο, το Φισκάρδο, τη Σύμη, τη Σαντορίνη, την Πάτμο, «ατμοσφαιρικές» όπως οι εικόνες από την Καρδαμύλη, το Γύθειο, τη Νίσυρο, τη Στεμνίτσα, τον Μυστρά, «φορτισμένες» όπως οι φωτογραφίες των αναστενάρηδων του Λαγκαδά, «εξωτικές» όπως εκείνες από την Ολυμπο της Καρπάθου - οι καλύτερες του λευκώματος -, «σχολιαστικές» των αντιφάσεων της ελληνικής πραγματικότητας από τη Μονεμβασιά ή την Πλάκα.

Είναι αλήθεια ότι κανένας φωτογράφος που ζει εδώ δεν θα συμπεριελάμβανε στη δική του Ελλάδα μια φωτογραφία από τη Μονή Ρουσάνου στα Μετέωρα, έναν καλλιτέχνη του δρόμου από τη Μύκονο, ένα νεκροταφείο αυτοκινήτων από την Πελοπόννησο, μια πορεία για το Πολυτεχνείο από την Αθήνα, ένα «μπουλούκι» από το καρναβάλι της Πάτρας και έναν σκουπιδιάρη με τα μουλάρια του από τη Σκόπελο. Από την άλλη, αν ήταν ξένος, δεν θα τον κοιτούσε με τόση οικειότητα μέσα από τον φακό η νεωκόρος της θαυματουργής εκκλησίας της Παναγίας της Ελεούσας πίσω από το κάστρο της Κορώνης. Γι' αυτό η Ελλάδα της Ελένης Λεούση είναι ξεχωριστή και άρα ενδιαφέρουσα. Μόνο που κάποια τοπωνύμια κακόπαθαν στις λεζάντες του λευκώματος. Στη Νίσυρο υπάρχει η πλατεία της Ηλικιωμένης και όχι της Γερόντισσας, και το χωριό λέγεται Πάλοι και όχι Πάλη. Επίσης η Μονή Αγίας Βαρβάρας Ρουσάνου είναι πολύ γνωστή για να τονιστεί λάθος.



ΝΙΚΟΣ ΜΑΣΤΡΟΠΑΥΛΟΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 01-08-2004