Αχ αυτή η Ευρώπη τι κυρία...

18 ιστορίες ανατρεπτικού χιούμορ εικονογραφημένες από τον Αντώνη Κυριακούλη που καταλήγουν σε συνταγές μαγειρικής.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Μικρές χιουμοριστικές ιστορίες; Λεύκωμα γελοιογραφιών ή μήπως μαγειρικό βιβλίο; Τι θέλησε, τελικά, να παρουσιάσει ο Αντώνης Κυριακούλης; Θα προτιμήσω να συμπεράνω ότι πρόκειται για ένα τριπλό εγχείρημα.

Η σχεδόν μυστική σχέση του με τον κόσμο των γεύσεων είναι πολύ παλιά. Οι φίλοι του λένε ότι η μαγειρική είναι για αυτόν μια πηγαία ενασχόληση, ένα ακόμη κρυφό ταλέντο, που αποφεύγει να ενεργοποιήσει από τον φόβο των όποιων γνωστών συνεπειών.

Φαίνεται εν τούτοις ότι έχει βρει έναν τρόπο να ξορκίζει το κακό σκιτσάροντας εκείνες τις απολαυστικές, καρικατουρίστικες μορφές του. Μερικές από αυτές ομορφαίνουν ήδη την καθημερινότητά μας. Θυμηθείτε τα χάρτινα σου πλα του ή τους πίνακες που κοσμούν τους τοίχους του κυλικείου στο Μουσείο Μπενάκη. Για κάποιους, πάλι, οι δύο «κοντοφάρδουλες» κυρίες του με τις τεράστιες καπελαδούρες και τις μαύρες μάσκες α λα Αρσέν Λουπέν που κουβαλούν μια δυσανάλογα μεγάλη τούρτα στον λογότυπο της Chocolatiere δεν είναι απλώς μια καρικατούρα των δύο αρχικών ιδιοκτητριών· αποτελούν ένα σύμβολο που ξυπνά τα πιο άγρια σοκολατοφαγικά τους ένστικτα.

Το υπερρεαλιστικό σύμπαν του Αντώνη Κυριακούλη κατακλύζεται από αυτά τα πλάσματα με τα μεγάλα κεφάλια και τα κοντά πόδια, που φέρουν αστεία, ιστορικοφανή ονόματα, όπως Καλπουρνία Γιουβετσάκη, Μαριγούλα Ξέρξη-Αλκμεωνίδου, καθώς και τα πιο σύγχρονα, όπως Λάκης Καΐκης και Τάκης Γιαχνής, Μπάμπης Σουργιελές, που σαρκάζουν τις ευτράπελες πλευρές της προσωπικότητας του νεοέλληνα. Δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε ποιος κρύβεται πίσω από τα πρόσωπα που φέρουν αυτά τα ονόματα. Ξέρουμε ήδη την καταγωγή τους. Το γαϊτανάκι με τις παράξενα γοητευτικές, καρικατουριστικές μορφές που κινούνται σχεδόν χορευτικά σατιρίζει τον παράλογο κόσμο του νεοελληνικού ωχαδερφισμού, της μιζέριας των μικρομεσαίων του νεοπλουτισμού και της διάθεσης να προβληθεί ο νεοαποκτηθείς πλούτος. Ο Α. Κυριακούλης δανείζεται τα πρόσωπά του από τους οικείους ήρωες των παιδικών μας χρόνων, αυτούς που άλλοτε ξεπηδούσαν από τις παλιές, κοσμικές στήλες των εφημερίδων ή από εκείνους που παραμόρφωνε ο κινηματογραφικός φακός, σε κάποια χολιγουντιανή ή και εγχώρια εκδοχή της ιστορίας. Βέβαια η παρέλαση προσώπων δεν τελειώνει με αυτούς. Ο παραμυθάς Α. Κυριακούλης βάζει στο παιχνίδι και πρόσωπα της παγκόσμιας ιστορίας αλλά και της λογοτεχνίας: τον Ναπολέοντα (Ναπ), τη Μεγάλη Αικατερίνη, τη Βικτόρια της Αγγλετέρας. Είναι όλοι τους εδώ: η Μαργαρίτα Γκοτιέ, ο Βικτόρ Ουγκό... Κινούνται σε μια εντελώς σουρεαλιστική πραγματικότητα που κάποιες φορές λειτουργεί και ως πρόσχημα για να μας αποκαλύψει ο συγγραφέας τις αγαπημένες του συνταγές. Σούπες, ορεκτικά, κυρίως πιάτα και γλυκίσματα, παρουσιασμένα με ένα εκπληκτικό μαύρο χιούμορ που μόνο αν τις παρέθετα αυτούσιες θα κατάφερνα ίσως να σας το μεταφέρω. Θα παρατηρήσετε βέβαια ότι χρησιμοποιεί και τον λόγο με την ίδια άνεση που χειρίζεται το πενάκι και τα πινέλα του. Κάνοντας χρήση ξένων λέξεων και όλων των επιπέδων της γλώσσας. Καταφεύγοντας συνειδητά σε γλωσσικές αυθαιρεσίες και ακρότητες, αλλά χωρίς να εγκαταλείπει το πολυτονικό, ο κ. Κυριακούλης αναπλάθει και λεκτικά το αλαλούμ της νεοελληνικής πραγματικότητας.

Ως δεύτερό τους χάρισμα - πέρα από την πρωτοτυπία, η οποία στις μέρες μας είναι πλέον αμφισβητήσιμη - του αναγνωρίζω τη φυσικότητα στην εκφορά των ίδιων των συνταγών. Δοσμένες όπως τις υπαγόρευαν τον παλιό καιρό οι γυναίκες στις φιλενάδες τους, και όχι με τον τρόπο που συνηθίσαμε πια να τις διαβάζουμε στα σύγχρονα βιβλία ή τα περιοδικά, αυτές οι λίγες, βιωματικές ρετσέτες θα σας ενθουσιάσουν και θα σας αποκαλύψουν τη μυστική πλευρά ενός αληθινού καλλιτέχνη, που δεν μπορούσε παρά να αγαπά και το καλό φαγητό.

Δοκιμάστε να τις ακολουθήσετε. Δεν πειράζει αν δεν τσιγαρίσετε τα δυο κρεμμύδια, όπως συμβουλεύει ο συγγραφέας, «με αμπίρ ποδίτσα». Το αποτέλεσμα θα είναι εξίσου γευστικό. Καθώς θα διαπιστώσετε, οι «ιστορικές» συνταγές, όπως τα γεμιστά της Κλεοπάτρας, είναι εγγυημένες. Πολύ πριν από σας «τρελαινόντουσαν οι Μιχαηλάγγελος, Μιχαήλ Στρογγόφ, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, Κεμάλ Ατατούρκ, Μάτα Χάρι, Λουκρητία Βοργία, Αννα Καρένινα και Τσενγκίς Χαν Τζούνιορ».




ΘΑΛΕΙΑ ΤΣΙΧΛΑΚΗ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 02-06-2002