Η διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Η Eλληνική ιστορική εκπαίδευση, μπροστά στην τρίτη χιλιετία, δεν λαμβάνει υπόψη τις θεωρίες που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στο χώρο της διδακτικής της ιστορίας, η οποία επισημαίνει ότι χρειαζόμαστε μια ιστορία ανθρωποκεντρική και όχι εθνοκεντρική, μια ιστορία κοινωνική και όχι γεγονοτολογική, ανεκτική σε πολλαπλές αναγνώσεις και όχι μονοσήμαντη. Ο ρόλος της σχολικής ιστορίας δεν είναι πλέον η κατασκευή συλλογικών ταυτοτήτων, που αποσιωπούν τις εγγενείς αντιθέσεις μέσα στο πλαίσιο του εθνικού κράτους και προβαίνουν στην επιλεκτική περιθωριοποίηση ή δαιμονοποίηση του ιστορικού ρόλου του άλλου. Απεναντίας ο ρόλος της σχολικής ιστορίας στο μεταίχμιο του 20ου προς τον 21ο αιώνα είναι η δημιουργία κριτικής ικανότητας και διανοητικών δεξιοτήτων, η μύηση των μαθητών στην ηθική του σεβασμού και της κατανόησης της διαφοράς, η απροκάλυπτη γνωριμία με τον άλλο, το άλλοτε και το αλλού.

Ωστόσο τα περιθώρια παρέμβασης δεν είναι ποτέ μηδενικά. Υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα να αναπτύξει κανείς μεθόδους και τεχνικές που θα κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών σε κατευθύνσεις πέρα από το στενό πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος. Όσο περιοριστικό, λοιπόν, και αν είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, οι εκπαιδευτικοί έχουν πάντοτε περιθώρια παρέμβασης, αρκεί να κατέχουν καλά το γνωστικό αντικείμενο της διδακτικής της ιστορίας και τις δυνατότητες που τους δίνει αυτό. Πιστεύουμε ότι η παρούσα έκδοση θα συμβάλει στην επίτευξη του σκοπού αυτού.

Περιεχόμενα:

Πρόλογος . 7
Εισαγωγή . 9
1. Ιστορία και Αναλυτικό Πρόγραμμα
1.1.Σκοποί και στόχοι διδασκαλίας του μαθήματος
της ιστορίας . 12
1.2.Το Αναλυτικό Πρόγραμμα στο μάθημα της ιστορίας . 15
1.3.Το μάθημα της ιστορίας στο ελληνικό σχολείο . 23
1.3.1.Ο δάσκαλος - καθηγητής της ιστορίας . 23
1.3.2.Το σχολικό εγχειρίδιο . 25
2. Διδακτική της Ιστορίας
2.1.Διδακτικά Μοντέλα στη διδασκαλία της ιστορίας . 36
2.2.Οργάνωση και προγραμματισμός του μαθήματος . 40
2.3.Πορεία και μορφές διδασκαλίας . 45
2.3.1.Πορεία διδασκαλίας . 45
2.3.2.Μορφές διδασκαλίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Περιεχόμενα
Η Διδασκαλία του Μαθήμ ατος της Ιστορίας
στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδ ευση
6
3. Η Ιστορία και οι εναλλακτικοί τρόποι
διδασκαλίας της
3.1.Η ενεργητική - διερευνητική μέθοδος και το μάθημα
της ιστορίας . 56
3.2.Η διδασκαλία με τη χρήση ιστορικών πηγών . 60
3.2.1.Οι ιστορικές πηγές και η σημασία τους . 60
3.2.2.Η χρήση των ιστορικών πηγών στο μάθημα
της ιστορίας . 64
3.3.Τα εποπτικά μέσα στη διδασκαλία της ιστορίας . 74
3.4.Η αξιοποίηση μνημείων, ιστορικών τόπων
και αντικειμένων – Επίσκεψη σε μουσείο . 97
3.4.1.Αξιοποίηση μνημείων, ιστορικών τόπων
και Αντικειμένων . 97
3.4.2.Επίσκεψη σε μουσείο . 100
3.5.Οι γελοιογραφίες . 106
3.6.Τέχνη και ιστορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
3.7.Η δραματοποίηση – Θεατρική πράξη ως διδακτική
πρακτική στο μάθημα της ιστορίας . 112
3.8.Η προφορική ιστορία (Oral History) . 128
3.9.Η αξιοποίηση της τοπικής ιστορίας . 133
3.10.Οι νέες τεχνολογίες στη διδασκαλία της ιστορίας . 136
3.10.1. Το διαδίκτυο . 138
3.10.2. Τα εκπαιδευτικά λογισμικά . 145
Γενικά Συμπεράσματα . 151
Επίλογος . 161
Βιβλιογραφία . 163