Αρχέγονη ευτυχία ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Μόνο ένα σπάνιο συγγραφικό ταλέντο θα μπορούσε να πετύχει τη συνύπαρξη μιας κακοποιημένης συζύγου και ενός σεξουαλικά εξαρτημένου από την πορνογραφία σε μια τρυφερή ερωτική ιστορία. Εκείνη έχει χάσει την πίστη της στο νόημα της ζωής. Εκείνος δεν είναι σε θέση να γνωρίσει την ολοκλήρωση στον έρωτα, καταφεύγοντας διαρκώς σε πορνογραφικά υποκατάστατα. Μόλις, όμως, συναντηθούν αντιλαμβάνονται την εκλεκτική συγγένεια που τους ενώνει και ξεκινούν ένα παιχνίδι επικίνδυνης ισορροπίας.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Με την ερωτική νουβέλα Αρχέγονη ευτυχία - η οποία στο αγγλικό πρωτότυπο έχει τον τίτλο Original Bliss παραπέμποντας εύστοχα στη θεολογική φιλολογία του προπατορικού αμαρτήματος - κάνει το ντεμπούτο της στην Ελλάδα η Α. Λ. Κέννεντυ, η τριαντατριάχρονη σκωτσέζα συγγραφέας, μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες γυναικείες λογοτεχνικές φωνές της Μεγάλης Βρετανίας.

Διεκδικώντας μια επιγονική σχέση με την προμήτορα του αγγλικού μοντερνισμού Βιρτζίνια Γουλφ, η Κέννεντυ μας εισάγει στο γνώριμο κλίμα της μεσοαστικής καθημερινότητας της ηρωίδας της, για να μας οδηγήσει βαθμιαία και μεθοδικά στην ολοκληρωτική ανατροπή του: γαλουχημένη σύμφωνα με το βικτωριανό ήθος, παγιδευμένη στη μονιμότητα ενός μίζερου γάμου, η αυτο-ενοχοποιούμενη αλλοτριωμένη νοικοκυρά κυρία Μπριντλ μετατρέπεται στο τέλος της νουβέλας σε μια ανεξάρτητη, απελευθερωμένη ύπαρξη, ώριμη πλέον να αρθρώσει αυτόνομο λόγο και να επαναπροσδιορίσει τη σεξουαλικότητά της, απελευθερώνοντας τον οργασμικό ερωτικό εαυτό της. Αφορμή για την αλλαγή αυτή είναι η γνωριμία της με τον Εντουαρντ Ε. Γκλουκ, ιδρυτή της Νέας Κυβερνητικής, μιας συμβουλευτικής ψυχολογικής μεθόδου, που στοχεύει στην πλήρη «ανάπτυξη της προσωπικότητας».

Εχοντας επιχειρήσει την εκπλήρωση των ανομολόγητων πόθων της μέσα από την ένταση της θρησκευτικής εμπειρίας και έχοντας βιώσει το ανυποχώρητο κενό και την αμείλικτη απουσία του Θεού, η στερημένη κυρία Μπριντλ αναζητεί τη λύση/σωτηρία στον συγκροτημένο ανδροκεντρικό λόγο του Εντουαρντ Γκλουκ. Η ως εδώ στερεοτυπική αντιστοίχιση του γυναικείου χαρακτήρα με τον «οικιακό» ή «ιδιωτικό» χώρο και η ταύτιση του ανδρικού με τον κυρίαρχο «δημόσιο» χώρο, καθόλου δεν προεικάζει την εκ βάθρων ανατροπή, τη σαρωτική αποδόμηση του πατριαρχικού μοντέλου που ακολουθεί με την αποκάλυψη της διαστροφικής σεξουαλικότητας του Γκλουκ, του οποίου η ηδονοβλεπτική εξάρτηση από χαρντ κορ πορνό όχι μόνο θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα της μεθόδου του αλλά υπονομεύει τις δομές της υποκριτικής πατριαρχικής κουλτούρας.

Η διακύβευση της μεθόδου Γκλουκ παραπέμπει συνεκδοχικά στον διασυρμό του πατριαρχικού πολιτιστικού μοντέλου. Ωστόσο η Αρχέγονη ευτυχία δεν στοχεύει στη μυθιστορηματική απόδοση οποιασδήποτε φεμινιστικής θεωρίας. Η Κέννεντυ ενδιαφέρεται περισσότερο να ιχνηλατήσει την πολύπλοκη, δαιδαλώδη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο εκ διαμέτρου αντίθετες προσωπικότητες που το μοναδικό σημείο σύγκλισής τους είναι η δυσβάσταχτη μοναξιά εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους: η ασκητική ιδιοσυγκρασία της κυρίας Μπριντλ (που περίπου στο μέσο της αφήγησης αποκαλείται πλέον με το μικρό της όνομα) συναντιέται με τη νοσηρή επιθυμία του Γκλουκ, η άρνηση του ερωτισμού με τη διαστροφική ικανοποίησή του. Δύο αντίθετες μορφές σεξουαλικότητας έλκονται, απωθούνται και εν τέλει ενώνονται χωρίς ίχνος ντροπής μέσα σε μια κατάσταση έκστασης και ιλίγγου. Τα όρια καταργούνται, οι διαχωριστικές γραμμές καταρρέουν και οι δύο πρωταγωνιστές ωθούνται όχι στον αλληλοσπαραγμό - όπως θα συνέβαινε στον μυθιστορηματικό κόσμο του Ζωρζ Μπατάιγ - αλλά στην υπέρβαση του εγώ, στην άνευ όρων παράδοση σ' έναν ηδονικό κόσμο απόλυτης πρωτοφανούς αγαλλίασης.

Η ευτυχής αυτή κατάληξη πραγματοποιείται κυριολεκτικά στο τέλος της νουβέλας, διατηρώντας ως τότε αμείωτο το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Παρά την κοινότοπη πλοκή, η ερωτική αυτή ιστορία μετατρέπεται - χάρη στη μυθοπλαστική ικανότητα και ευαισθησία της Κέννεντυ - σε μια μελέτη της σεξουαλικής ετερότητας, καθώς και των σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα σε δύο επιφανειακά συνηθισμένες, στην πραγματικότητα όμως ακραίες προσωπικότητες. Οι εναλλαγές στο ύφος (συναισθηματικό, απτό, επιφυλακτικό για την κυρία Μπριντλ και έμμεσο, τραχύ, ναρκισσιστικό για τον Γκλουκ), η διαφοροποίηση στον λόγο που καθένας από τους πρωταγωνιστές αρθρώνει (άμεσος και συγκεκριμένος για την κυρία Μπριντλ, αφαιρετικός και αποστασιοποιημένος για τον Γκλουκ), καθώς και ο συσχετισμός του θηλυκού με θυσιαστικές πράξεις και του αρσενικού με τη βία προσδίδουν αληθοφάνεια στους χαρακτήρες.



Ντόρα Τσιμπούκη (αναπληρώτρια καθηγήτρια Αγγλικής)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 24-02-2002