Η Πιερία κατά τον 19ο και 20ο αιώνα

Οι αλλαγές που επέρχονται στην Πιερία κατά τις τρεις τελευταίες εκατονταετίες, χρονική περίοδος που αυτή τελεί υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία και κατά την πρώτη εκατονταετία του ελεύθερου εθνικού και πολιτικού βίου, είναι το θέμα της παρούσας μελέτης. Το διάστημα αυτό συμπίπτει με τις μεγάλες πληθυσμιακές ανακατατάξεις, με την εθνολογική άμπωτη και παλίρροια που σημειώνονται στον ελλαδικό και ευρύτερο βαλκανικό χώρο και με ιστορικά γεγονότα μεγάλης σημασίας, πολεμικά-διπλωματικά, πολιτικά και διεθνείς συνθήκες: η μεγάλη ελληνική επανάσταση του 1821, η δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους, η επανάσταση του Ολύμπου (1878), η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, οι νικηφόροι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η απελευθέρωση της Πιερίας (1912) και της υπόλοιπης Μακεδονίας, ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Συνθήκη του Νεϊγύ και των Σεβρών, η μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, η Συνθήκη της Λωζάνης και η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Κατοχή και ο Εμφύλιος Πόλεμος, οι αλλαγές στον αυτοδιοικητικό χάρτη, από τους καζάδες, τα σαντζάκια και τα βιλαέτια της οθωμανικής διοίκησης, στις υποδιοικήσεις, διοικήσεις, δήμους και κοινότητες, επαρχίες και νομούς, περιφέρειες και αντιπεριφέρειες του νεοελληνικού κράτους. Στο παρόν πόνημα εξετάζονται η διοικητική διοργάνωση των κοινοτήτων, ο πληθυσμός, η εθνολογική σύνθεση, η γλώσσα, οι θρησκευτικές δοξασίες, τα επαγγέλματα, η οικονομική κατάσταση, η εκπαίδευση και τα σχολεία καθώς η κατάσταση των σχολικών κτηρίων.