Ο Ιερός Φώτιος και η αρμένικη εκκλησία

Κατά το ήμισυ του 6ου αιώνα, η τοπική Εκκλησία της Αρμενίας υπό τις ειδικές συνθήκες της εκκλησιοπολιτικής κατάστασης της χώρας, αλλά και λόγω των θεολογικών ζυμώσεων στον ευρύτερο χριστιανικό κόσμο, αφού αναθεμάτισε την εν Χαλκηδόνι Δ' οικουμενική σύνοδο (451), διέκοψε την ευχαριστιακή κοινωνία της με την ανά την οικουμένη Εκκλησία. Στο πέρασμα των αιώνων έγιναν αρκετές προσπάθειες για την αποκατάσταση αυτής της κοινωνίας. Μια τέτοια προσπάθεια έλαβε χώρα κατά το ήμισυ του 9ου αιώνα, χάρη στις ενέργειες του οικουμενικού πατριάρχη Φωτίου (858-867, 877-886), του καθολικού πατριάρχη της Μεγάλης Αρμενίας Ζαχαρία Α' (855-876) και του ηγεμόνα των Αρμενίων Ασώτ Α' του Βαγρατίδη (855-891). Βασικές πηγές γι' αυτή την αξιόλογη ενωτική προσπάθεια αποτελούν οι επιστολές τις οποίες αντάλλαξαν οι διαλεγόμενες πλευρές. Ανάμεσα σε αυτές ξεχωρίζει η επιστολή του ιερού Φωτίου στον καθολικό Ζαχαρία, όπου με σαφήνεια αναδεικνύεται το θεολογικό υπόβαθρο του προβλήματος. Αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων υπήρξε η σύνοδος του Σιρακαβάν (862), όπου η αρμενική Εκκλησία αποδέχτηκε τις αποφάσεις των Δ', Ε', S' και Ζ' οικουμενικών συνόδων. Δυστυχώς, όμως, η συναφθείσα συμφωνία δεν είχε διάρκεια. Τα πορίσματα της μελέτης του θέματος ασφαλώς θα χρησιμεύσουν στον σύγχρονο θεολογικό διάλογο, ο οποίος διεξάγεται μεταξύ των ορθοδόξων και των μη χαλκηδονίων χριστιανών.