Πενάκια...εφ όπλου

Η έκδοση παρουσιάζει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από τις πολλές γελοιογραφίες που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό τύπο, στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940-1941. Οι περισσότερες προέρχονται από τα αρχεία του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και τις συμπληρώνουν γελοιογραφίες από την ιδιωτική συλλογή της κας Λιλής Αλιβιζάτου, που με μεγάλη προθυμία παραχώρησε. Η συλλογή του ΕΙΜ αριθμεί, σήμερα, περίπου 250 γελοιογραφίες, οι οποίες κατατέθηκαν στο Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος από τον Τάκη Λάππα, το 1984. Δημοσιεύτηκαν κυρίως σε αθηναϊκές εφημερίδες (Πρωΐα, Νίκη, Νέα Ελλάς, Ασύρματος, Η Καθημερινή, Αθηναϊκά Νέα, Ακρόπολις, Ελεύθερον Βήμα, Έθνος, Ελληνικόν Μέλλον, Ο Τύπος, Νέος Κόσμος), ενώ αρκετές από αυτές εικονογραφούσαν επιστολικά δελτάρια της εποχής. Στο ίδιο Αρχείο φυλάσσεται και μία συλλογή γελοιογραφιών από εφημερίδες των Η.Π.Α., οι οποίες επίσης αφορούν στη Μάχη της Ελλάδας (δωρεά Νικολάου Ρωκ-Μελά, 1985).

Οι γελοιογραφίες της έκδοσης είναι έργα κορυφαίων γελοιογράφων της εποχής του Μεσοπολέμου και νεώτερων, οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας μετά την απελευθέρωση. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Κώστα Μπέζο, Αντώνη Βώττη, Γιώργο Γκεϊβέλη, Φωκίωνα Δημητριάδη, Σταμάτη Πολενάκη, Μίμη Παπαδημητρίου, Σοφοκλή Αντωνιάδη, Νίκο Κατσούρο, Μιχάλη Παπαγεωργίου, Μιχάλη Νικολινάκο, Παύλο Παυλίδη, Νίκο Καστανάκη. Όσες συνθέσεις ταυτίστηκαν, αναγράφουν, στις λεζάντες τους, τους καλλιτέχνες, τις εφημερίδες που τις δημοσίευσαν και την ημερομηνία δημοσίευσης. Θεματικά καλύπτουν όλη την περίοδο του πολέμου (Οκτώβριος 1940 - Απρίλιος 1941) και η σειρά δημοσίευσης ακολουθεί τα γεγονότα, όπως αυτά περιγράφονται στο σύντομο ιστορικό που τις συνοδεύει. Επιχειρείται έτσι μία διαφορετική προσέγγιση των πολεμικών εξελίξεων, ένα είδος εικονογραφημένου χρονικού, που προβάλει τη δυναμική της γελοιογραφίας ως πηγή τεκμηρίωσης ενός ιστορικού γεγονότος και ως αποδέκτη και εκφραστή της επικαιρότητας.