Βαλς στην ομίχλη ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Τι σχέση έχει η Γκόθαμ Σίτυ με τη Θεσσαλονίκη του 19ου αιώνα; Πώς μπορεί κανείς να δραπετεύσει στο χρόνο; Αν είχαμε ξαναζήσει εκατό χρόνια πριν, ποιοί θα ήμασταν; Αυτά και άλλα θαυμαστά ερωτήματα καλείται ν' απαντήσει η ηρωίδα του μυθιστορήματος, όταν το αρχείο όπου δουλεύει πιάνει φωτιά. Για να γλυτώσει, πηδάει μέσα σε μια παλιά εφημερίδα και καταφεύγει στη Θεσσαλονίκη του 1899. Εκεί ερωτεύεται ένα Αυστριακό ψυχίατρο και έμπορο οποίυ και εμπλέκεται σε μια υπόθεση φόνου. Οι δυο ήρωες περιπλανιούνται στην πολυεθνική πόλη, που ζει τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το Βαλς στην ομίχλη είναι ένα οδοιπορικό στη Θεσσαλονίκη του προηγούμενου αιώνα, που αναδίδει τη νωχελική ατμόσφαιρα των ανατολίτικων παραμυθιών όσο και το άρωμα των παλιών αστυνομικών μυθιστορημάτων.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η Κατερίνα Καριζώνη, γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, κάτοικος της ίδιας πόλης, με σπουδές στα οικονομικά, με συλλογές διηγημάτων, παιδικά βιβλία και ένα ακόμη μυθιστόρημα στο ενεργητικό της (Ο άγγελός μου ήταν έκπτωτος, εκδόσεις Καστανιώτη) αποφάσισε να ασχοληθεί με την αστυνομική λογοτεχνία, χρησιμοποιώντας την παλιά, δοκιμασμένη συνταγή και τα ανάλογα υλικά: ένα έγκλημα, ένα θύμα με πολλούς εχθρούς, έναν ύποπτο που προφυλακίζεται και ένα φίλο του υπόπτου που αναλαμβάνει να διερευνήσει το ζήτημα (συνταγή εφαρμοσμένη με επιτυχία από τον Γιάννη Μαρή στο πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα Έγκλημα στο Κολωνάκι, το 1953). Η συγγραφέας αν ήθελε να μιλήσει για τη σημερινή Θεσσαλονίκη θα έπαιρνε τους ήρωές της από τα καθημερινά πρόσωπα που διαβιούν στην πόλη και θα τα ενέπλεκε σε μια υπόθεση που διαδραματίζεται στη μακεδονική πρωτεύουσα. Με δεδομένη την αφηγηματική της ικανότητα και την ευχέρειά της να διαπλάθει χαρακτήρες, αυτό θα ήταν εύκολο.

Η Καριζώνη όμως έχει διαφορετικές φιλοδοξίες. Επιθυμεί να μιλήσει για την παλιά Θεσσαλονίκη, εκείνη του τέλους του 19ου αιώνα, την άγνωστη στους πολλούς, αλλά γνωστή στους ερευνητές που την έχουν αποτυπώσει σε ιστορικά εγχειρίδια, μελέτες και πραγματείες. Για να το επιτύχει αυτό, για να προσφέρει στους αναγνώστες την ατμόσφαιρα της πόλης και το άρωμά της, βάζει την κεντρική ηρωίδα, τη Σοφία, που τη βρίσκουμε σε ένα αρχείο της Αθήνας, ξεφυλλίζοντας παλιές εφημερίδες, να φτάσει με ένα άλμα στον χρόνο στη Θεσσαλονίκη των αρχών του 1899. Τη στιγμή ακριβώς που ένα έγκλημα συγκλονίζει την καλή κοινωνία της πόλης: ο βαθύπλουτος χρηματιστής Αλή Σαράτσογλου (εξισλαμισμένος εβραίος) βρίσκεται νεκρός στο γραφείο του. Η ηρωίδα - και αφηγήτρια - βοηθά τον αυστριακό ψυχίατρο Φρανκ να εξιχνιάσει τον φόνο και να απελευθερωθεί έτσι ο προφυλακισμένος φίλος του Κίμων Πετρίδης. Αυτό το ταξίδι στον χρόνο μεταφέρει τον αναγνώστη στην πολυεθνική πόλη που ζει την προϊούσα διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τον μακεδονικό αγώνα, τους Νεότουρκους, τους βούλγαρους εθνικιστές που ονειρεύονται μια μεγάλη Βουλγαρία, την επιδημία χολέρας, τα δερβίσικα τάγματα, τις μυστικές υπηρεσίες.

Η ιδέα του άλματος στον χρόνο - ή σε άλλο τόπο - δεν είναι πρωτότυπη, η παγκόσμια λογοτεχνία είναι γεμάτη με παρόμοια τεχνάσματα (πρόχειρα μπορεί να αναφερθεί το μυθιστόρημα του Μεξικανού Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ Το ποδήλατο του Λεονάρντο, εκδόσεις Αγρα). Ωστόσο, η ενδιαφέρουσα αστυνομική ιστορία της Καριζώνη, με το έντονο σασπένς και τις αλλεπάλληλες ανατροπές, γοητεύει τον απαιτητικό αναγνώστη - με αυτήν η συγγραφέας βάζει σοβαρές υποθήκες για το λογοτεχνικό της μέλλον.

Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας), ΤΟ ΒΗΜΑ , 17-02-2002