Ατελέσφορος εκσυγχρονισμός

Ο Κώστας Σημίτης και ο «εκσυγχρονισμός» αποτελούν τον γόρδιο δεσμό της ύστερης μεταπολίτευσης, ενώ αποκαλύπτουν ενδιάθετες ροπές της συνολικής μεταπολιτευτικής περιόδου. Αν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπήρξε ο ιδρυτής, ο Ανδρέας Παπανδρέου ο βάρδος, ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ο διαχειριστής και ίσως ο εκκαθαριστής.
Κεντρικό διακύβευμα της εκσυγχρονιστικής περιόδου υπήρξε η ένταξη στην Ευρωζώνη και η προσχώρηση της Κύπρου στην ΕΕ, ικανοποιώντας έναν στρατηγικό στόχο του ελληνισμού. Όμως, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο υλοποιήθηκε, οι αρνητικές επιπτώσεις υπήρξαν ιδιαίτερα επαχθείς. Όχι μόνο ως προς τη γιγάντωση των παρασιτικών χαρακτηριστικών που οδήγησαν στη μνημονιακή καταστροφή του 2010, αλλά και ως προς την αποδοχή της τουρκικής πρωτοκαθεδρίας και τη σταδιακή φινλανδοποίηση της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής. Η ικανοποίηση του εθνικού στόχου έγινε με τόσο βαρύ τίμημα ώστε να τίθεται εν αμφιβόλω, τουλάχιστον ο τρόπος επίτευξής του…
Παράλληλα, ο εκσυγχρονισμός μεταβλήθηκε σε σύμβολο ενός «μεταεθνικού» μετασχηματισμού καθώς, στο όνομα της καταγγελίας της πατριδοκαπηλίας, οι Έλληνες θα θεωρηθούν ένα πρόσφατο έθνος, χωρίς ιστορικό βάθος, που μπορεί ευκολότερα να αποσυντεθεί. Επρόκειτο για μια παρασιτική αντίληψη της συμμετοχής στην ΕΕ και όχι παραγωγική, με συμμετοχή στις αποφάσεις, κάτι που αντίθετα θα προϋπόθετε μια ισχυρή εθνική ταυτότητα.
Το δοκίμιο διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο αποτελεί μια συνοπτική περιγραφή των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων της περιόδου. Το δεύτερο πραγματεύεται τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την εξέλιξή τους κατά την περίοδο του εκσυγχρονισμού. Το τρίτο παρουσιάζει τις ιδεολογικές εξελίξεις και τον ρόλο της αριστερής διανόησης. Το τέταρτο προβαίνει στον απολογισμό της πολιτικής του εκσυγχρονισμού, επισκοπεί την εξάντληση της μεταπολιτευτικής περιόδου και επιχειρεί έναν παραλληλισμό ανάμεσα στον εκσυγχρονισμό του Κώστα Σημίτη και τον μεταρρυθμισμό του Κυριάκου Μητσοτάκη.