Η ανεξάρτητη βρετανική ψυχαναλυτική παράδοση

Μετά από έναν αιώνα ψυχανάλυσης, που άφησε πίσω του μεγάλο αριθμό αχολών οι οποίες βρίσκονταν σε συγκρουσιακή κατάσταση μεταξύ τους, ανακαλύπτουμε την ύπαρξη μιας παράδοσης στην ψυχανάλυση και ότι είμαστε όλοι λίγο πολύ, φροϋδικοί (Winnicott).
Στη σύγχρονη ψυχαναλυτική κουλτούρα μας, το να είμαστε φροϋδικοί μπορεί να σημαίνει ότι μοιραζόμαστε ένα κοινό πεδίο ή ότι είμαστε αφοσιωμένοι σε έναν ευρύ αριθμό θεωρητικών-κλινικών περιοχών όπου τα σύνορα μιας μεθοδολογικής συντήρησης και οι συνεπαγωγές των έγκυρων κειμένων και κανόνων -ή η αποποίησή τους- είναι συνήθως δύσκολο να προσδιοριστούν.
Σε κάθε περίπτωση, οι "χώροι του νοήματος", μέσα στους οποίους η θεωρία και η πράξη κινούνται, είναι διαμορφωμένοι από την αλληλεπίδραση μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών περιεχομένων, δηλαδή μεταξύ περιεχομένων λίγο πολύ περιγεγραμμένων από τους ψυχαναλυτικούς θεσμούς και από εκείνων του ευρύτερου πολιτισμικού και κοινωνικού ιστού όπου αυτοί οι θεσμοί εγγράφονται.
Συχνά συμβαίνει στις επιστημονικές μας συναντήσεις, η ανάγκη να ανήκουμε -μαζί με τη δυσκολία να ανεχόμαστε αμφιβολίες και να πραγματευόμαστε ομοιότητες και διαφορές- μπορεί σε πολλές περατώσεις να μετατρέψει μια ήπια σμυντική αντίδραση σε θεωρητικό αξίωμα.
Ο αναλυτής που ανήκει δογματικά σε μια σχολή είναι περισσότερο αγκυροβολημένος στα δικά του θεωρητικά πιστεύω και λιγότερο διατεθειμένος να ακούσει τους άλλους, ακόμα και τον ασθενή.
Η εξιδανίκευση, η συγκατάθεση και η ακαμψία ως προυποθέσεις από οποιοδήποτε δόγμα μπορούν να προάγουν μόνο στρατιωτική υπακοή ή παθητικούς μαθητές. Ο Freud περιέγραψε ένα ακραίο παράδειγμα αυτών των καταστάσεων στη θέση του παράλογου ενθουσιασμού: «Όταν ο ερωτευμένος αποδίδει στην αγαπημένη του όλες τις αρετές, το δικό του Εγώ αδειάζει» (1921). Όπως έχει λεχθεί, στην απουσία της δημιουργικής κριτικής ενυπάρχει ο σπόρος της σύγχυσης κυρίως από τις διαφορές γεννιούνται τα νοήματα.
Διόλου τυχαία, οι πηγές της εξέλιξης και της αλλαγής της ψυχανάλυσης συμπίπτουν -στον χρόνο και στην ευαισθησία- με την κρίση των εννοιών και των τυπικών αξιών που προηγήθηκαν και επακολούθησαν μετά τον θάνατο του Freud και των Επίμαχων Συζητήσεων, οι οποίες διεξήχθησαν στο εσωτερικό της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταρείας.
Ανδρέας Γιαννακούλας