Η πριγκίπισσα και ο πειρατής

Ένα κλασικό έργο στο χώρο της λογοτεχνίας του φανταστικού που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Αμερική το 1973. Πρόκειται για μια πρωτότυπη διασκευή στο μεσαιωνικό μελόδραμα του Σ. Μοργκενστερν Rrincess Bride.

Στη χώρα Φλωρίν, ο κακός πρίγκιπας Χούμπερτινκ πιέζει τη Νεράγκολα, την ομορφότερη γυναίκα στον κόσμο, να τον παντρευτεί. Ο Γουέσλι, ο αγαπημένος της, θα δώσει σκληρή μάχη για να αποτρέψει αυτόν το γάμο. Ανάμεσα σε παράξενα πλάσματα, τρομερούς πειρατές, κακούς κυβερνήτες και ευγενικούς ανθρώπους, από τα Βράχια της Παράνοιας στο Πύρινο Έλος, μέχρι τον Κήπο του Θανάτου, η μάχη του Καλού και του Κακού θα εξελιχτεί σε μια αξέχαστη περιπέτεια με δυνατές εκπλήξεις.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η φανταστική περιπέτεια, ακόμα κι όταν παραμένει εντός ρεαλιστικών ορίων, είναι βασικά μια μυθιστορηματική προβολή της ονειροπόλησης, της οποίας κύριο χαρακτηριστικό είναι η μεταστοιχείωση της πραγματικότητας και των προσώπων ώστε να αποκτήσουν μια σχεδόν μυθική διάσταση και με αυτήν να λειτουργήσουν μέσα στο έργο. Οι κάτοικοι της φανταστικής περιπέτειας, έχοντας υπερβεί τη ρεαλιστική καθημερινότητά τους και αποκτήσει υπεράνθρωπες έως και υπερφυσικές ικανότητες, ως αποτέλεσμα της επαφής τους με «άλλες δυνάμεις», ακόμη και σήμερα που έχουν υποστεί την «ανανεωτική» μεταχείριση που τους επιφύλαξε η ανατρεπτική εισβολή του μεταμοντερνισμού, που ενίοτε φτάνει έως και την πλήρη αποκαθήλωσή τους, διατηρούν «κάτι» από την παραδοσιακή, κλασική τους «αύρα», πριν επανέλθουν στο «φυσιολογικό» ανθρώπινο περίβλημά τους. Κύριος εισηγητής του είδους παραμένει ο Ουόλτερ Σκοτ (1771-1832), ενώ στην πιο φανταστική εκδοχή του έχουν συμβάλει ο Ευγένιος Συή (1804-1857), ο Ρόμπερτ Λιούις Στίβενσον (1850-1894) κ.ά. Κατά καιρούς έχει επιχειρηθεί η κατεδάφισή του, το είδος, όμως, με μια ποικιλία παραλλαγών του συνεχίζει να οικοδομείται μέχρι τις μέρες μας, διότι ο άνθρωπος εκ φύσεως ρέπει προς την ονειροπόληση και τις φανταστικές αποδράσεις.

Αυτό μοιάζει να κάνει και ο Αμερικανός συγγραφέας και σεναριογράφος Γουίλιαμ Γκόλντμαν (1931), με το ανά χείρας μυθιστόρημά του, ο τόνος του οποίου δίνεται ήδη από το εξώφυλλό του, που θυμίζει παλιά περγαμηνή, ενώ ο τίτλος του και η γκραβούρα που το κοσμεί, ένα γραφικό πλοίο εποχής στο οποίο ο αναγνώστης έχει κιόλας επιβιβαστεί για να ταξιδέψει μαζί με τον Πειρατή και την Πριγκίπισσά του στις θάλασσες και τα νησιά του ονείρου, τον έχουν, ακόμη και πριν από την επίσημη έναρξή του, εισαγάγει σε αυτό. Στο κέντρο του γοητευτικού αυτού ονείρου, του οποίου ο σχεδιασμός από το συγγραφέα γίνεται με πλούσια φαντασία, χαριτωμένο χιούμορ και συναρπαστική αποτελεσματικότητα, βρίσκεται το κλασικό ζευγάρι των αιώνιων χωριζόμενων εραστών. Η Νεράγκολα και ο Γουέσλι. Εκείνη είναι η ωραιότερη γυναίκα του κόσμου, κι εκείνος ένα απλώς συμπαθητικό φτωχόπαιδο που εργάζεται στα κτήματα του πατέρα της. Η διαφορά των τάξεων, στις οποίες ανήκουν, δεν θα εμποδίσει το φλογερό έρωτά τους να εκδηλωθεί. Τότε, όμως, κάνει την εμφάνισή του ο κακός, και άσχημος φυσικά, πρίγκιπας Χούμπερτινκ. Η Νεράγκολα κινδυνεύει να γίνει γυναίκα του. Ο Γουέσλι, σοφά σκεπτόμενος, γνωρίζει ότι δεν μπορεί να τον ανταγωνιστεί, αλλά παρ' όλη τη χαριτωμένη αφέλειά του είναι ιδιαίτερα προσγειωμένος για ήρωας φανταστικής περιπέτειας. Ετσι, αποφασίζει να ταξιδέψει στην ...Αμερική, προκειμένου να πλουτίσει κι έτσι να μπορέσει να αντιμετωπίσει το γαλαζοαίματο αντίπαλό του.

Οπως όλοι γνωρίζουν, στις εν λόγω περιπέτειες το τέλος υπογράφεται από το θρίαμβο των εραστών. Ωσπου να έρθει, πολλά θα συμβούν και στους δύο. Εκείνη θα πέσει θύμα απαγωγής, εκείνος θα γίνει πειρατής και οι δοκιμασίες, από ευχάριστα παιχνιδιάρικες έως ωμά σκληρές, θα τους περιμένουν σε κάθε βήμα και στροφή της πολύχρωμης ιστορίας τους. Γύρω από το ζευγάρι θα κινηθούν, θα συνοδοιπορήσουν μ' αυτό και θα συμβάλουν στο επικίνδυνο παιχνίδι, στο οποίο έχει εμπλακεί, και άλλα πρόσωπα με συγκεκριμένους ρόλους. Είτε φιλικά είτε εχθρικά είναι αυτά, ο συγγραφέας τα σχεδιάζει με ακρίβεια και αληθοφάνεια, παρ' όλη την «τρελή» ενίοτε συμπεριφορά τους, η οποία, όμως, δεν είναι παρά μια «ονειρική» προβολή, μια γκροτέσκα υπερμεγέθυνση του ρεαλιστικού εαυτού τους. Απ' αυτή την άποψη, λοιπόν, είναι «φυσική», θα έλεγα, η σχεδόν εξωφρενική συμπεριφορά τους, οι απίθανες σκηνές και πράξεις τις οποίες τα ίδια δημιουργούν και η συνεχής μετακίνησή τους σε στεριές και θάλασσες.

Ο ρυθμός ακολουθεί τον εσωτερικό βηματισμό της ιστορίας τους, γι' αυτό και επιταχύνεται διαρκώς, ενώ οι ξαφνικές ανατροπές και τα απρόβλεπτα συμβάντα εξασφαλίζουν την αύξηση της έντασης του αναγνώστη σε τέτοιο σημείο, ώστε να επιζητεί ακόμη πιο έντονες δοκιμασίες. Δοκιμασίες τις οποίες επινοεί συνεχώς ο δεξιοτέχνης συγγραφέας και που επιστρατεύονται, αφ' ενός, για να «μετρηθούν» η δύναμη και η αντοχή της αγάπης και αφ' ετέρου, για να συντηρηθούν, κυρίως, η ομορφιά και η πολυπλοκότητα της περιπέτειας. Γι' αυτό εξάλλου και είναι διανθισμένη με όλα εκείνα τα υλικά που την προϋποθέτουν και την εξασφαλίζουν: «Ξιφομαχία. Πάλη. Βασανιστήρια. Δηλητήρια. Αληθινή Αγάπη. Μίσος. Εκδίκηση. Γίγαντες. Κυνηγούς. Καλούς. Κακούς. Πανέμορφες γυναίκες. Φίδια. Αράχνες. Νυχτερίδες. Θηρία κάθε είδους. Πόνο. Θάνατο. Γενναίους. Δειλούς. Πολύ δυνατούς άντρες. Καταδιώξεις. Αποδράσεις. Ψέματα. Αλήθειες. Θαύματα».

Ολα αυτά τα στοιχεία ο συγγραφέας τα αναμειγνύει και τα συνδυάζει αρμονικότατα και με βαθιά γνώση του είδους, προκειμένου να κατασκευάσει το φανταστικό κόσμο του παραμυθιού του. Γνωρίζοντας, ωστόσο, ότι στη σύγχρονη εποχή της τηλεόρασης, των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της εικονικής πραγματικότητας ένα τέτοιο παραμύθι «ξίφους, μανδύα και μαγείας» δεν έχει μάλλον θέση, με έναν ευρηματικό τρόπο αποδίδει το έργο στο φανταστικό συγγραφέα Σ. Μόργκεστερν τα έργα του οποίου τού διάβαζε ο πατέρας του όταν ήταν παιδί. Τώρα, με την κατάλληλη επεξεργασία του -αφαιρεί μακροσκελείς αφηγήσεις, πλατειασμούς και «κοιλιές» που δεν προωθούν την πλοκή και τη δράση, συντομεύει κάποια κεφάλαια κι άλλα τα «χτενίζει» καταλλήλως, έμμεσες πλην σαφείς οδηγίες πώς πρέπει να γράφεται ένα τέτοιο, και όχι μόνο μυθιστόρημα, αλλά και ως έκφραση του σύγχρονου μεταμοντέρνου, όπως ήδη προειπώθηκε μυθιστορήματος, το ανατρεπτικό πνεύμα του οποίου δεν άφησε ανεπηρέαστη ούτε και τη φανταστική λογοτεχνία- το παραδίδει στο κοινό πιστεύοντας πως θα το συγκινήσει, όπως συγκίνησε και τον ίδιο κάποτε. Το επιτυγχάνει με τον καλύτερο τρόπο. Κι αυτό οφείλεται στην άψογη δομή του και βασικά στον περίτεχνο, πνευματώδη και δημιουργικό λόγο του, ενώ το πηγαίο, «γευστικό» χιούμορ του, με το οποίο είναι διάσπαρτο και που προβάλλεται, κυρίως, μέσα από τους πανέξυπνους διαλόγους των προσώπων, είναι ένα ακόμη στοιχείο, το ισχυρότερο ενδεχομένως, που συμβάλλει στην επιτυχία του.

Η λειτουργική αμεσότητα της εικόνας παίζει τον πρωτεύοντα ρόλο και είναι φυσικό, αφού ο Γουίλιαμ Γκόλντμαν είναι ένας επιτυχημένος σεναριογράφος (αξίζει να αναφερθούν τα φιλμ στα οποία έχει γράψει τα σενάρια: «Οι δύο ληστές» 1969, «Οι γυναίκες του Στέπφορντ» 1975, «Ολοι οι άνθρωποι του προέδρου» 1976, «Ανθρωποκυνηγητό» 1976, «Μίζερι» 1990, «Καρδιές στην Ατλαντίδα» 2001), που δίνει την πρέπουσα σημασία και έμφαση σ' αυτήν. Ετσι, με την καλή έννοια, γράφει, θα έλεγα, ένα κινηματογραφικό μυθιστόρημα ή, σωστότερα, επαναγράφει ένα ερεθιστικό σενάριο υπό μορφή μυθιστορήματος. Το αποτέλεσμα, έτσι κι αλλιώς, είναι ελκυστικό και επιτυχημένο. Αυτή η επιτυχία του εξάλλου το οδήγησε και στη μεγάλη οθόνη («Πριγκίπισσα Νύφη» 1987, ελληνικός τίτλος της ταινίας «Τρελές ιστορίες έρωτα και φαντασίας»). Αλλά κι αν ακόμη ο αναγνώστης δεν έχει δει την κινηματογραφική μεταφορά του, είναι σίγουρο ότι θα την απολαύσει στη λογοτεχνική εκδοχή της. Και σ' αυτό συμβάλλει τα μέγιστα η ωραιότατη μετάφραση της Αναστασίας Ταμπάκη.



ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 16/04/2004