Βότρυς της Πεμπτουσίας

Βότρυς, ένα τσαμπί σταφύλι. Με ρουμπινόχρωμες ρώγες, γεμάτες Ήλιο, γη, ουρανό και μεγάλες προσδοκίες. Οι περισσότερες ώριμες, μεστές, ζουμερές, γλυκά θαύματα. Μερικές, λιγότερο ώριμες κι άλλες αγουρωπές, στυφές ακόμη. Ολοστρόγγυλες, καλοσχηματισμένες κατά βάσει, άλλες λίγο συμπιεσμένες, σουβλερές, αρρωστημένες, κακομούτσουνες. Ένα τσαμπί, ίδιο η ζωή, η κοινωνία.

Και η Πεμπτουσία. Σύμφωνα με την κοσμολογία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, ο Αιθέρας είναι το πέμπτο στοιχείο του σύμπαντος, η υπέρτατη ουσία, που υπερβαίνει τα τέσσερα στοιχεία (γη, νερό, αέρα, φωτιά). Το στοιχείο αυτό παρουσιάζει, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πολλές ιδιαιτερότητες. Είναι αγέννητον, αγήρατον, άφθαρτον, αΐδιον, αναυξές και αναλλοίωτον. Εντοπίζεται στα ψηλά στρώματα του ουρανού, στον ‘’ανώτατον τόπον’’, όπου κατοικεί η θεότητα.

Οι φιλόσοφοι της ύστερης αρχαιότητας (Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς, Σιμπλίκιος κ.ά), αλλά και οι Βυζαντινοί, όπως ο Ιωάννης ο Φιλόπονος, καθώς και πολλοί Δυτικοί, ερμήνευσαν, τροποποίησαν και εμπλούτισαν την θεωρία του Αριστοτέλη. Το αποτέλεσμα είναι ότι η πέμπτη ουσία, η quinta essentia, κατέληξε να σημαίνει τη βασική ουσία κάθε όντος, τον πυρήνα γύρω από τον οποίο οργανώνεται η ύπαρξή του.