Προς μία κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας

Ως προς τη φοϋερμπαχική διερώτηση σχετικά με το θεμελιώδες ζήτημα της φύσης στο εγελιανό σύστημα και προοπτική, ο Φ. Ένγκελς έχει καταδείξει την ουσιώδη αντίφαση την οποία επεξεργάζεται η γενετικο-κριτική αντίληψη του Φόυερμπαχ: "η φύση [κατά τον Χέγκελ]", επισημαίνει ο Ένγκελς, "είναι μονάχα η 'εξωτερίκευση' της απόλυτης ιδέας. Εν πάση περίπτωσει η σκέψη και το νοητικό της προϊόν, η ιδέα, είναι εδώ το πρωταρχικό, ενώ η φύση είναι το παράγωγο, που υπάρχει γενικά μόνο και μόνο γιατί καταδέχθηκε να κατέβει η ιδέα ως αυτό το σημείο". Είναι ακριβώς αυτή η αντίφαση του εγελιανού Weltanschauung που ωθεί τον Φόυερμπαχ να στραφεί, αναζητώντας μια καινούργια βάση για τη φανέρωση της φύσης ως πράγματος και όχι ως αφηρημένης νοητικής ιδέας, προς τη ρομαντική Φιλοσοφία της Φύσης (Naturphilosophie) και τον θεμελιωτή της Φρ. Σέλλινγκ. Ωστόσο, η σελλινγκιανή στροφή του Φόυερμπαχ δεν πραγματοποιείται άνευ όρων. Ο Φόυερμπαχ διαβάζει τον Σέλλινγκ όπως ακριβώς διαβάζει και τον Χέγκελ, ήτοι παραμένοντας πιστός στη γενετικο-κριτική του μέθοδο.

Εισαγωγή: Στέφανος Ροζάνης