Κείμενα για τη λογοτεχνία και την τέχνη

Στην κοινωνική παραγωγή της ζωής τους οι άνθρωποι συμμετέχουν σε σχέσεις καθορισμένες, αναγκαίες, ανεξάρτητες από τη θέλησή τους, σε σχέσεις παραγωγής που ανταποκρίνονται σε ένα συγκεκριμένο βαθμό ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών τους δυνάμεων. Το σύνολο αυτών των παραγωγικών σχέσεων αποτελεί την οικονομική δομή της κοινωνίας, δηλαδή την πραγματική βάση που πάνω της υψώνεται ένα νομικό και πολιτικό εποικοδόμημα στο οποίο αντιστοιχούν συγκεκριμένες μορφές κοινωνικής συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής της υλικής ζωής καθορίζει γενικά την κοινωνική, πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Δεν είναι η συνείδηση που καθορίζει το κοινωνικό είναι των ανθρώπων: απεναντίας, το κοινωνικό τους είναι καθορίζει τη συνείδησή τους. Σε ένα δοσμένο σημείο της ανάπτυξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε σύγκρουση με τις υπάρχουσες παραγωγικές σχέσεις, δηλαδή με τις σχέσεις ιδιοκτησίας (όπως λέγονται νομικά) μέσα στις οποίες αναπτύχθηκαν αρχικά. Αυτές οι σχέσεις, από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων που ήταν πριν, μεταβάλλονται τώρα σε αλυσίδες τους. Ακολουθεί έτσι μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται αργά ή γρήγορα κι ολόκληρο το γιγάντιο εποικοδόμημα.