Χωρίς στέμμα

Ελπίζω ο αναγνώστης που θα κάνει τον κόπο να εντρυφήσει στο παρόν να νιώσει τον παλμό και τη δόνηση του πλήθους, του οποίου οι διάφορες «ιδεολογικά έμφορτες», ενίοτε μάλιστα ένοπλες, μερίδες συγκρούονταν στα τέλη του 1923 ζητωκραυγάζοντας οι μεν υπέρ της Δημοκρατίας, οι δε υπέρ της Βασιλείας (κάποιοι ακόμη και υπέρ των Σοβιέτ…). Και να αισθανθεί την «εμπύρετη» ένταση των κοινοβουλευτικών διαξιφισμών μεταξύ Βενιζέλου και Παπαναστασίου το 1924… Και να «ακούσει» τον ήχο των πυροβόλων του Κονδύλη, όταν το 1926 έδιναν το τελειωτικό και πολυαίμακτο χτύπημα στα παραστρατιωτικά «Δημοκρατικά Τάγματα», τα οποία μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα ο κυνικός στρατηγός είχε χρησιμοποιήσει για να ανατρέψει το καθεστώς του Πάγκαλου. Ή όταν τα ίδια αυτά πυροβόλα συνέτριβαν, το 1935, τον τελευταίο «ένοπλο σπασμό» της ηφαιστειώδους ιδιοσυγκρασίας του Βενιζέλου. Ωστόσο… Ο πρωταρχικός στόχος του πονήματος αυτού δεν είναι αφηγηματικός. Κύρια πρόθεση του γράφοντος είναι να ανασυνθέσει, να αναδείξει και να αναλύσει τη φύση, παράλληλα δε να ερμηνεύσει τη δραματική πορεία, τους διαρκείς τριγμούς, τις επαναλαμβανόμενες εκτροπές, τις πολυειδείς δονήσεις και την επώδυνη κατάληξη αυτής της «πολιτευματικής παρένθεσης» που άνοιξε στις 25 Μαρτίου του 1924 για να κλείσει δραματικά τον Νοέμβριο του 1935... Θανάσης Διαμαντόπουλος «Ο Διαμαντόπουλος… συλλαμβάνει πάντοτε συνολικά και συνθετικά τις ιστορικές περιόδους με τις οποίες ασχολείται». Ευάγγελος Βενιζέλος «Ο συγγραφέας δεν είναι στρατευμένος. Αλλά το κείμενο… διαπνέεται από μία “εικονοκλαστική”, μία αναθεωρητική πνοή». Ντίνος Γκλέτσος «Θα γίνει σημείο αναφοράς για τη βιβλιογραφία του μέλλοντος». Ιωάννης Δασκαρόλης «Κείμενο όχι μόνο επιστημονικά τεκμηριωμένο, αλλά και απολύτως γλαφυρό. Στο πρόσωπο του συγγραφέα, ο καταξιωμένος πανεπιστημιακός καθηγητής συναντά τον ικανό λογοτέχνη… Έχει όλες τις προϋποθέσεις να καταστεί σημείο αναφοράς». Αντώνης Κλάψης «[Πρόκειται περί] βιβλίων ιστορικο-πολιτικών, έξω από την πεπατημένη, συχνά συναρπαστικών… Προσφέρουν ένα πανόραμα της ταραχώδους δημόσιας ζωής μιας χώρας… Με δυο –αρχαία– λόγια: παιδαγωγούν». Κώστας Μποτόπουλος