Αυτορρύθμιση

Η αυτορρύθμιση διεκδικεί ολοένα και περισσότερη ρυθμιστέα ύλη, υποσχόμενη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, ευελιξία και λιγότερο αυταρχισμό. Μολονότι το εναλλακτικό αυτό πρότυπο κοινωνικής ρύθμισης έχει εδραιωθεί και συμβιώνει αρμονικά με τους κανόνες που θέτουν τα όργανα του κράτους σε πολλές περιοχές της κοινωνικής ζωής μας, ορισμένοι αμφισβητούν την ικανότητά της να διασφαλίζει πλήρως την ισονομία και τις ελευθερίες, στις οποίες ανάγεται η νομιμοποίηση του νομοθέτη σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα.
Είναι άραγε δικαιολογημένη αυτή η επιφυλακτικότητα; Μπορεί ο τύπος αυτός κοινωνικής ρύθμισης να ενταχθεί επωφελώς μέσα σε παραδοσιακές δικαιοταξίες, μεταγγίζοντας στο εσωτερικό τους την ευελιξία και την αμεσότητα που τον διακρίνει; Υπάρχουν πεδία της κοινωνικής ζωής που προσφέρονται προνομιακά στην αυτορρύθμισή τους; Τα ερωτήματα αυτά και η επιτακτική ανάγκη να οριοθετηθεί το φαινόμενο της αυτορρύθμισης απασχόλησαν το Γ΄ Επιστημονικό Συμπόσιο του «Ομίλου Αριστόβουλος Μάνεσης», που έγινε τον Μάρτιο του 2003 στο Καρπενήσι. Ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, ερευνητές και νέοι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, όπως οι τεχνολογίες της πληροφορίας, η έρευνα αγοράς και πολιτικής γνώμης, η πειραματική γενετική βιολογία, το συνταγματικό δίκαιο και η κοινωνιολογία του δικαίου, προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων ενός κοινωνικού και πολιτικού φαινομένου που μεταβάλλει ουσιωδώς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την οργάνωση της κοινωνικής μας συμβίωσης με κανόνες.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Το Φεβρουάριο του 2003, ο όμιλος «Αριστόβουλος Μάνεσης» διοργάνωσε ένα σημαντικό συμπόσιο στο Καρπενήσι, όπου πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, ερευνητές και νέοι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, προσέγγισαν την αυτορύθμιση, ένα κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο που μεταβάλλει ουσιωδώς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την οργάνωση της κοινωνικής μας συμβίωσης. Οπως μας θυμίζει στον πρόλογο της έκδοσης, ο διευθυντής της σειράς «Δίκαιο και Κοινωνία στον 21ο αιώνα», καθηγητής Γ. Παπαδημητρίου, η αυτορύθμιση, ως εναλλακτικό πρότυπο για τη ρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων, εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του '80 δυναμικά στο πεδίο της νομικής θεωρίας, αφού είχε αρχίσει να αποκτά ερείσματα στην πράξη. Η αυτορύθμιση διεκδικεί σήμερα ολοένα και περισσότερη ρυθμιστέα ύλη, υποσχόμενη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, ευελιξία και λιγότερο αυταρχισμό.

Πρόκειται για εναλλακτικό πρότυπο κοινωνικής ρύθμισης που έχει εδραιωθεί και συμβιώνει αρμονικά με τους κανόνες που θέτουν τα όργανα του κράτους σε πολλές περιοχές της κοινωνικής ζωής μας, αν και ορισμένοι αμφισβητούν την ικανότητά της να διασφαλίζει πλήρως την ισονομία και τις ελευθερίες, στις οποίες ανάγεται η νομιμοποίηση του νομοθέτη σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Είναι άραγε δικαιολογημένη αυτή η επιφυλακτικότητα; Στο ερώτημα αυτό απαντούν τα επιστημονικά κείμενα που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση.

Στο πρώτο κείμενο, ο καθηγητής Θ. Παπαχρίστου εξηγεί ποιοι είναι οι χώροι όπου κατεξοχήν εμφανίζονται φαινόμενα αυτορύθμισης και αναδεικνύει τα μεγάλα διλήμματα, στα οποία καλείται να απαντήσει η σχετική επιστημονική συζήτηση.

Στη συνέχεια, ο Γ. Τασόπουλος επισημαίνει την ανάγκη να προσλάβει η αυτορύθμιση δικαιοκρατικό και δημοκρατικό περιεχόμενο και η Ι. Καμτσίδου παρακολουθεί την αυτορύθμιση και τις συνταγματικές αρχές στο πεδίο της δημόσιας επικοινωνίας.

Τη σχέση αυτορύθμισης και εταιρικής διακυβέρνησης, στο πλαίσιο της σύγχρονης διοίκησης επιχειρήσεων, εξετάζει ο Β. Παπακωνσταντίνου και τις συλλογικές αυτόνομες ρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις, ο Γ. Θεοδόσης. Στο ερώτημα (αυτο)ρύθμιση στον κυβερνοχώρο επιχειρεί να απαντήσει η Λ. Μήτρου και ο Κ. Στρατηλάτης εξετάζει το ζήτημα της αυτορύθμισης στον πολιτισμό της διαδικτυακής επικονωνίας. Τέλος, τα θέματα βιοηθική και ρύθμιση της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, κώδικες δεοντολογίας στους πειραματισμούς με ζώα και αυτορύθμιση στις εφαρμοσμένες επιστήμες προσεγγίζουν οι Ε. Ρεθυμνιωτάκη, Κ. Μανωλάκου και Χ. Βερναρδάκης.

Ο συλλογικός τόμος για την αυτορύθμιση αποτελεί μία ακόμη χρήσιμη έκδοση , την ένατη στη σειρά «Δίκαιο και κοινωνία στον 21ο αιώνα», η οποία παρουσιάζει μελέτες που αναζητούν νέους τρόπους προσέγγισης των σύνθετων προβλημάτων της εποχής μας.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 10/03/2006