Η «Κιβωτός» του Μικρασιατικού Ελληνισμού

«"Κιβωτό" του Ελληνισμού της καθ’ ημάς Ανατολής αποκαλούσε ο Ηλίας Βενέζης το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, γιατί το θεωρούσε σαν την Κιβωτό που διέσωζε από τη λήθη τον πολιτισμό των χαμένων πατρίδων. Για τον Βενέζη, η διάσωση της μνήμης της Μικρασίας αποτελεί μόνιμο καημό και έγνοια, χρέος και σκοπό της ζωής του. Ο Μικρασιάτης πρόσφυγας, συνδεδεμένος άρρηκτα με το ιερό γενέθλιο τόπο, υπηρετώντας αυτόν ακριβώς τον σκοπό, δεν μπορούσε παρά να συναντηθεί με τη Μέλπω Μερλιέ και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών που είχαν την ίδια αποστολή: να περισώσουν ότι προερχόταν από τη Μικρασία (γλώσσα, μουσική, τραγούδια, ιστορία, αφηγήσεις προσφύγων κτλ)».
(Από το Εισαγωγικό Σημείωμα του Χαράλαμπου Λ. Καράογλου).

Η νέα έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, Η «Κιβωτός» του Μικρασιατικού Ελληνισμού, αποτελείται από δεκαεπτά δημοσιευμένα άρθρα του Ηλία Βενέζη στο Βήμα την χρονική περίοδο 1948 - 1972 και μία ομιλία του σε γεύμα των Ζαππίδων, ενώ στο επίμετρο δημοσιεύεται το μεγαλύτερο μέρος της αλληλογραφίας του με το ζεύγος Μερλιέ. Την επιμέλεια της έκδοσης είχε ο ομότιμος καθηγητής Χαράλαμπος Λ. Καράογλου και τη γενική εποπτεία ο ακαδημαϊκός Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης.

Επισημαίνει στον πρόλογό του ο καθηγητής Π. Μ. Κιτρομηλίδης: «Ο Ηλίας Βενέζης υπήρξε ο εμβληματικός λογοτεχνικός διερμηνευτής του δράματος του Μικρασιατικού ελληνισμού στην ελληνική πνευματική ζωή. Η ελληνική Μικρά Ασία της ακμής και της λάμψης των αρχών του εικοστού αιώνα και η ‘εις το εναντίον των πραττομένων μεταβολή’, για να θυμηθούμε την αριστοτελική έννοια της ‘περιπέτειας’, που κατέληξε στην τραγωδία του 1922, τις φοβερές ανθρωπιστικές καταστροφές και την πίκρα του ξεριζωμού, μεταπλασμένα από τη λογοτεχνική δεξιοτεχνία του Ηλία Βενέζη αποτελούν για πολλές δεκαετίες έναν από τους κυριότερους αγωγούς πρόσληψης της Μικρασιατικής εμπειρίας από την ελληνική συνείδηση».

Η «Κιβωτός» του Μικρασιατικού Ελληνισμού εντάσσεται στο εκδοτικό πρόγραμμα του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών για το επετειακό έτος 2022.