Ζ Βασίλης Βασιλικός

Το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963). Ένα βιβλίο-σύμβολο τα χρόνια της δικτατορίας, ένα μυθιστόρημα-σταθμός στην ελληνική λογοτεχνία. Γραμμένο εν θερμώ από το συγγραφέα σχεδόν παράλληλα με την εξέλιξη των γεγονότων και της δίκης που συντάραξε την Ελλάδα, το Ζ εκδόθηκε για πρώτη φορά στα μέσα της ταραγμένης δεκαετίας του 1960.


«Λογοτεχνικό ρεπορτάζ» ή «φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» για τον ίδιο τον Βασίλη Βασιλικό, το Ζ κινείται στα όρια μεταξύ λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας με το συγγραφέα να ενορχηστρώνει τα επίσημα ντοκουμέντα της υπόθεσης Λαμπράκη. Ο Βασίλης Βασιλικός εξηγεί: «Είναι κάτι ανάλογο με το χαρακτηρισμό “μη μυθιστορηματικό μυθιστόρημα” –non fiction novel– που λανσάρισε στο Εν Ψυχρώ ο Τρούμαν Καπότε. Σημαίνει, με άλλα λόγια, μια περίπτωση, που θα ήταν, κάτω από άλλες περιστάσεις, φανταστική ή μυθιστορηματική αλλά συμβαίνει να ’ναι εκατό τα εκατό πραγματική και μη μυθιστορηματική. Δηλαδή το Ζ υπακούει στους νόμους ενός έργου φαντασίας, έχει δική του νομοτέλεια, αυτόνομη, μόνο που τυχαίνει όλα αυτά να μην είναι διόλου φανταστικά, αλλά μια πιστή και υπεύθυνη αντιγραφή της πραγματικότητας» (1966).