Ο Άγιος Μάρκος ο ευγενικός και η ένωσις των εκκλησιών.

Δεν είναι συνηθισμένη μορφή ο επίσκοπος Εφέσου άγιος Μάρκος ο Ευγενικός.
Είναι μία πολύεδρη δυναμική εκκλησιαστική και εθνική μορφή. Γι’ αυτό έγινε «σημείον αντιλεγόμενον» και για το πρόσωπό του διατυπώθηκαν από φίλους και επικριτές του
οι πιο αντίθετες γνώμες.

Γεγονός πάντως είναι ότι τον άγιο επίσκοπο Εφέσου Μάρκο τον θαύμασε όχι μόνο η Ανατολή, αλλά και η Δύση. Η Δύση τον θαύμασε, αλλά και τον φοβήθηκε, διότι είδε στο πρόσωπό του τον ασάλευτο βράχο και τον δυναμικό μαχητή της αληθείας? τον ανατροπέα και διαλύτη των σχεδίων της.

Αλλά ο Εφέσου είναι για μας τους Έλληνες και κάτι άλλο. Είναι μία προφητική και αποκαλυπτική μορφή. Ζυμωμένος όμως με το πνεύμα και τη σκέψη των θεοκηρύκων Πατέρων και ενσαρκωτής του Ορθοδόξου θρησκευτικού αισθητηρίου του λαού, ούτε πτοήθηκε ούτε παρασύρθηκε από τη δίνη των γεγονότων.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια κινηθήκαμε όχι μόνο για να βιογραφήσουμε απλώς τον Ορθόδοξο αυτόν Ιεράρχη, αλλά και για να τον δούμε κάτω από το ευρύτερο πρίσμα της εκκλησιαστικής και της εθνικής μας επιβιώσεως.
Οι γραμμές που ακολουθούν ένα σκοπό έχουν: Να μας βοηθήσουν ώστε εμείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες να συνειδητοποιήσουμε το νόημα των γενναίων και ιστορικών αγώνων του Εφέσου. Έξι σχεδόν αιώνες μετά από εκείνον και αφού διαπιστώσαμε, ως Εκκλησία και ως Έθνος, την εξέλιξη και την πορεία των γεγονότων, μπορούμε να δούμε καθαρά τι ζητούσε ο άγιος εκείνος, τι πίστευε και τι μας κληροδότησε. Έτσι με ασφαλή οδηγό την οσία μορφή του και τους ιερούς του αγώνες θα προσέξουμε καλύτερα πως θα διαφυλάξουμε την ιερή μας παρακαταθήκη. Και ταυτόχρονα πως θα συμβάλουμε ουσιαστικά στη γνήσια ένωση των Εκκλησιών, η οποία αποτελεί — και πρέπει να αποτελεί — το πολυπόθητο και συνεχές αίτημά μας προς τον Σωτήρα Κύριο.