Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από την Ελλάδα 1803-1804

Η έκδοση του βιβλίου το 1805 στα γερμανικά και το 1807 στα γαλλικά ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών ανάμεσα στους υπόδουλους Έλληνες, εξαιτίας των κρίσεων του για τη σύγχρονη Ελλάδα. Κρίσεις που δεν θα προκαλούσαν ίσως καμία εντύπωση αν δημοσιεύονταν μερικές δεκαετίες αργότερα. Αλλά βρισκόμαστε στην κρίσιμη αναγεννητική περίοδο και οι Έλληνες έδειχναν μεγάλη ευαισθησία στις κατηγορίες των ξένων. Αν εξαιρέσουμε, ωστόσο, την εχθρική στάση του Bartholdy απέναντι στους σύγχρονους Έλληνες και κάποιες σαθρότητες στην ελληνομάθειά του, το ταξιδιωτικό του χρονικό είναι πολυσήμαντο και αποτελεί ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για την Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα. Συχνά οι παρατηρήσεις του είναι εύστοχες, η κριτική του αντικειμενική, τα στοιχεία του έγκυρα. Ο Bartholdy επιχειρεί μια αναγωγή στις αρχαίες πηγές και καταφεύγει στα χρονικά παλαιότερων ταξιδιωτών. Ο ίδιος πιστεύει πως πέτυχε μια νέα θεώρηση του ελληνικού χώρου, ότι είδε πράγματα που δεν υπήρχαν σε κανένα άλλο ταξιδιωτικό βιβλίο. Και δεν υπερβάλλει. Απ' αυτή την άποψη το οδοιπορικό του αποτελεί σταθμό στην περιηγητική φιλοσοφία.




... Για μένα, η Ελλάδα παρουσιάζεται στα μάτια μου σαν ένα εξαίσιο κάποτε δάσος, που δίκαια υπερηφανευόταν για τα πιο σπάνια και μεγαλόπρεπα δέντρα. Και ήρθε ο αφανισμός... ακόμα και τα παλιά κούτσουρα, αν υπάρχουν, δεν είναι παρά ένα παραπάνω εμπόδιο στην πρόοδο του νεόυ πολιτισμού, το δίχως άλλο, όμως δεν είναι ακατόρθωτο να τα ξεριζώσουν και να φτιάξουν στο ίδιο έδαφος μια ολοκαίνουργια φυτεία...