Για μια άλλη προσέγγιση της παιδικής επιθετικότητας

Ο μεγάλος σοβιετικός ψυχολόγος Λεβ Βιγκότσκι έγραφε σ’ ένα άρθρο για τα λεγόμενα «δύσκολα παιδιά»: «Η λογική της ανάπτυξης του χαρακτήρα είναι η ίδια, όπως και η λογική οποιασδήποτε ανάπτυξης. Ό,τι αναπτύσσεται, αναπτύσσεται από αναγκαιότητα...

Σε ποια, όμως, αναγκαιότητα –συνεχίζει ο Βιγκότσκι– είναι τοποθετημένες οι κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης του χαρακτήρα; Σ’ αυτήν την ερώτηση μπορεί να υπάρξει μόνο μια απάντηση: σ’ εκείνη που είναι βασική και καθοριστική αναγκαιότητα για όλη την ανθρώπινη ζωή, στην αναγκαιότητα να ζει αυτή στο ιστορικό, κοινωνικό περιβάλλον και να αναπροσαρμόζει όλες τις οργανικές λειτουργίες με βάση τις απαιτήσεις που αξιώνει αυτό το περιβάλλον».

Στην κοινωνία, λοιπόν, θα πρέπει να ψάξουμε. Στις σχέσεις που διαμορφώνει το παιδί με αυτήν την κοινωνία. Κι είναι αλήθεια ότι η κοινωνία μας όλο και λιγότερα έχει να προσφέρει στο παιδί, στον εκπαιδευτικό, στο γονιό, γενικά στον εργαζόμενο. Μια κοινωνία που όλο και περισσότερο στηρίζεται στο «ο θάνατός σου είναι η ζωή μου!», μια κοινωνία ανταγωνισμού και κυνηγητού του κέρδους πέρα από κάθε υλικό ή ηθικό εμπόδιο. Σ’ αυτήν την κοινωνία καλούνται να μεγαλώσουν τα παιδιά οι γονείς κι οι εκπαιδευτικοί. Σήμερα όλο και συχνότερα καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι η καπιταλιστική κοινωνία της σήψης, στην οποία ζούμε, γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη για τον άνθρωπο.