0
Your Καλαθι
Άρδην 136 Αύγουστος- Οκτώβριος 2025
Έκπτωση
30%
30%
Περιγραφή
Κεντρικό αφιέρωμα είναι: Θουκυδίδης & Πούτιν
Από το εισαγωγικό κείμενο του Γιώργου Καραμπελιά:
Τις τελευταίες δεκαετίες, με αφετηρία την αναζωογόνηση της ρωσικής ισχύος με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την ανάδειξη της Κίνας στη θέση του βασικού ανταγωνιστή των ΗΠΑ, μετά από ένα μονοπολικό ιντερλούδιο (1990-2001), έχει επανέλθει στο προσκήνιο η συζήτηση για τον θουκυδίδειo ρεαλισμό, πολύ συχνά σε συνδυασμό με το θεωρητικό έργο του Halford Mckinder.
Θουκυδίδης και Μckinder
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και κατ’ εξοχήν από τους οπαδούς της Ρωσίας, η θεωρία του Μckinder για την heartland, την «καρδιά του κόσμου», συμφύρεται με τον ιστορικό ρεαλισμό του Θουκυδίδη, υπερθεματίζοντας ως προς τα αφηγήματα των επεκτατικών δυνάμεων της Ευρασίας. Και το σχήμα είναι απλό, ο Θουκυδίδης επιστρατεύεται για να κηρύξει «ρεαλιστικά» την υποταγή του ασθενέστερου σύμφωνα με τον περιβόητο διάλογο των Μηλίων με τους Αθηναίους: «…?τι δ?καια μ?ν ?ν τ? ?νθρωπε?? λ?γ? ?π? τ?ς ?σης ?ν?γκης κρ?νεται, δυνατ? δ? ο? προ?χοντες πρ?σσουσι κα? ο? ?σθενε?ς ξυγχωρο?σιν. [5.89] (…πώς κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλάμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ και ότι οι ισχυροί πράττουν ό, τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν και το αποδέχονται» [μετ. Ν. Σκουτερόπουλος]).
Με τον Mckinder αυτή η υποταγή αποκτά διαστάσεις ενός γεωπολιτικού fatum καθώς, σύμφωνα με τον Βρετανό γεωπολιτικό: «Αυτός ο οποίος κυβερνά την Ανατολική Ευρώπη κυριαρχεί στην καρδιά της γης (heartland). Αυτός ο οποίος κυβερνά στην καρδιά της γης κυριαρχεί την παγκόσμιο νήσο. Αυτός ο οποίος κυβερνά την παγκόσμιο νήσο κυριαρχεί στον κόσμο.»
Έτσι, η ήττα της Ουκρανίας όχι μόνο καθίσταται σχεδόν ντετερμινιστικά αναπόφευκτη, αλλά και γενικότερα η υποταγή της θαλάσσιας περιφέρειας και του ενδιάμεσου χώρου (Rimland) στην heartland. Και μάλιστα, για ακόμα μία φορά, επιστρατεύεται ο Θουκυδίδης: Η χερσαία Σπάρτη (heartland του ελληνικού κόσμου) επικράτησε της ναυτικής Αθήνας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, παρότι η Αθήνα ήταν πλουσιότερη και πολυανθρωπότερη. Και, για να έλθουμε και στη σημερινή Ελλάδα, η προσχώρηση στο στρατόπεδο της Ευρασίας, ή έστω, η τήρηση μιας ουδέτερης θέσης στη σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας στα ουκρανικά πεδία, θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας, καθώς οι ευρασιατικές δυνάμεις πρόκειται να κυριαρχήσουν (sic). […]
Στο μάλλον εκτενές αφιέρωμα του Άρδην συμβάλλουν με πρωτότυπα κείμενά τους, αλφαβητικά: ο φιλόλογος και συγγραφέας Ηλίας Γιαννακόπουλος («Ο Θουκυδίδης μας διδάσκει τα “μυστικά” του πολέμου»)? ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Κωνσταντίνος Κολλιόπουλος («Θουκυδίδης και πολιτικός ρεαλισμός: Η περίπτωση της Σπάρτης»)? ο συγγραφέας Σπύρος Κουτρούλης («Πολιτικός ρεαλισμός και ανθρωπολογική απαισιοδοξία: το δίκαιο, η πολιτική, η ισχύς»)? ο καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Σωτήρης Στ. Λίβας («Από τον λόγο στην πράξη. Ο αυταρχισμός κοιτάζει τον εαυτό του»)? ο Σπύρος Λίτσας, Καθηγητής Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας («Ο Θουκυδίδης, η Ηθική στη Διεθνή Πολιτική και ο Ρωσοουκρανικός Πόλεμος»)? ο ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Αθανάσιος Πλατιάς («Πώς ο Θουκυδίδης θα ερμήνευε τον πόλεμο στην Ουκρανία»)? ο δημοσιογράφος Κώστας Στούπας (« Η παγίδα του Θουκυδίδη & ο άνθρωπος από βούτυρο»)? ο δόκτορας Ιστορίας και συγγραφέας Τάσος Χατζηαναστασίου («Θουκυδίδης: Θεωρητικός της άνευ ηθικών αναστολών ισχύος ή αντικειμενικός ιστορικός της ανθρώπινης τραγωδίας;»)? ο διδάσκων στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας, Marek Wecowski («Πόλεμος, ιμπεριαλισμός & δημοκρατία. Ο πόλεμος της Ουκρανίας κάτω από το βλέμμα του Θουκυδίδη»).
Επί πλέον περιλαμβάνονται δύο σημαντικά αποσπάσματα Ελλήνων διανοητών: του Κώστα Παπαϊωάννου («Ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός και ο Πελοποννησιακός Πόλεμος»), από το έργο του Τέχνη και πολιτισμός στην αρχαία Ελλάδα, και του Κορνήλιου Καστοριάδη («Η Ισχύς και το Δίκαιο»), από το έργο του Η ελληνική ιδιαιτερότητα, τ. 3.
Το τεύχος περιέχει και δύο εκτενείς φακέλους για τον πρόσφατα δολοφονηθέντα Τσάλρι Κέρκ και για την Ουκρανία και πώς άλλαξε τον τρόπο του πολέμου ένα μαχόμενο και επινοητικό έθνος. Και φυσικά πολλά κείμενα για την επικαιρότητα, την οικονομία, διεθνή, την κίνηση ιδεών, το βιβλίο κ.ά.
Από το εισαγωγικό κείμενο του Γιώργου Καραμπελιά:
Τις τελευταίες δεκαετίες, με αφετηρία την αναζωογόνηση της ρωσικής ισχύος με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την ανάδειξη της Κίνας στη θέση του βασικού ανταγωνιστή των ΗΠΑ, μετά από ένα μονοπολικό ιντερλούδιο (1990-2001), έχει επανέλθει στο προσκήνιο η συζήτηση για τον θουκυδίδειo ρεαλισμό, πολύ συχνά σε συνδυασμό με το θεωρητικό έργο του Halford Mckinder.
Θουκυδίδης και Μckinder
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και κατ’ εξοχήν από τους οπαδούς της Ρωσίας, η θεωρία του Μckinder για την heartland, την «καρδιά του κόσμου», συμφύρεται με τον ιστορικό ρεαλισμό του Θουκυδίδη, υπερθεματίζοντας ως προς τα αφηγήματα των επεκτατικών δυνάμεων της Ευρασίας. Και το σχήμα είναι απλό, ο Θουκυδίδης επιστρατεύεται για να κηρύξει «ρεαλιστικά» την υποταγή του ασθενέστερου σύμφωνα με τον περιβόητο διάλογο των Μηλίων με τους Αθηναίους: «…?τι δ?καια μ?ν ?ν τ? ?νθρωπε?? λ?γ? ?π? τ?ς ?σης ?ν?γκης κρ?νεται, δυνατ? δ? ο? προ?χοντες πρ?σσουσι κα? ο? ?σθενε?ς ξυγχωρο?σιν. [5.89] (…πώς κατά την ανθρώπινη λογική μπορούμε να μιλάμε για δίκαιο όταν και τα δύο μέρη έχουν ίση ισχύ και ότι οι ισχυροί πράττουν ό, τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν και το αποδέχονται» [μετ. Ν. Σκουτερόπουλος]).
Με τον Mckinder αυτή η υποταγή αποκτά διαστάσεις ενός γεωπολιτικού fatum καθώς, σύμφωνα με τον Βρετανό γεωπολιτικό: «Αυτός ο οποίος κυβερνά την Ανατολική Ευρώπη κυριαρχεί στην καρδιά της γης (heartland). Αυτός ο οποίος κυβερνά στην καρδιά της γης κυριαρχεί την παγκόσμιο νήσο. Αυτός ο οποίος κυβερνά την παγκόσμιο νήσο κυριαρχεί στον κόσμο.»
Έτσι, η ήττα της Ουκρανίας όχι μόνο καθίσταται σχεδόν ντετερμινιστικά αναπόφευκτη, αλλά και γενικότερα η υποταγή της θαλάσσιας περιφέρειας και του ενδιάμεσου χώρου (Rimland) στην heartland. Και μάλιστα, για ακόμα μία φορά, επιστρατεύεται ο Θουκυδίδης: Η χερσαία Σπάρτη (heartland του ελληνικού κόσμου) επικράτησε της ναυτικής Αθήνας στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, παρότι η Αθήνα ήταν πλουσιότερη και πολυανθρωπότερη. Και, για να έλθουμε και στη σημερινή Ελλάδα, η προσχώρηση στο στρατόπεδο της Ευρασίας, ή έστω, η τήρηση μιας ουδέτερης θέσης στη σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας στα ουκρανικά πεδία, θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας, καθώς οι ευρασιατικές δυνάμεις πρόκειται να κυριαρχήσουν (sic). […]
Στο μάλλον εκτενές αφιέρωμα του Άρδην συμβάλλουν με πρωτότυπα κείμενά τους, αλφαβητικά: ο φιλόλογος και συγγραφέας Ηλίας Γιαννακόπουλος («Ο Θουκυδίδης μας διδάσκει τα “μυστικά” του πολέμου»)? ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Κωνσταντίνος Κολλιόπουλος («Θουκυδίδης και πολιτικός ρεαλισμός: Η περίπτωση της Σπάρτης»)? ο συγγραφέας Σπύρος Κουτρούλης («Πολιτικός ρεαλισμός και ανθρωπολογική απαισιοδοξία: το δίκαιο, η πολιτική, η ισχύς»)? ο καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Σωτήρης Στ. Λίβας («Από τον λόγο στην πράξη. Ο αυταρχισμός κοιτάζει τον εαυτό του»)? ο Σπύρος Λίτσας, Καθηγητής Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας («Ο Θουκυδίδης, η Ηθική στη Διεθνή Πολιτική και ο Ρωσοουκρανικός Πόλεμος»)? ο ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Αθανάσιος Πλατιάς («Πώς ο Θουκυδίδης θα ερμήνευε τον πόλεμο στην Ουκρανία»)? ο δημοσιογράφος Κώστας Στούπας (« Η παγίδα του Θουκυδίδη & ο άνθρωπος από βούτυρο»)? ο δόκτορας Ιστορίας και συγγραφέας Τάσος Χατζηαναστασίου («Θουκυδίδης: Θεωρητικός της άνευ ηθικών αναστολών ισχύος ή αντικειμενικός ιστορικός της ανθρώπινης τραγωδίας;»)? ο διδάσκων στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας, Marek Wecowski («Πόλεμος, ιμπεριαλισμός & δημοκρατία. Ο πόλεμος της Ουκρανίας κάτω από το βλέμμα του Θουκυδίδη»).
Επί πλέον περιλαμβάνονται δύο σημαντικά αποσπάσματα Ελλήνων διανοητών: του Κώστα Παπαϊωάννου («Ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός και ο Πελοποννησιακός Πόλεμος»), από το έργο του Τέχνη και πολιτισμός στην αρχαία Ελλάδα, και του Κορνήλιου Καστοριάδη («Η Ισχύς και το Δίκαιο»), από το έργο του Η ελληνική ιδιαιτερότητα, τ. 3.
Το τεύχος περιέχει και δύο εκτενείς φακέλους για τον πρόσφατα δολοφονηθέντα Τσάλρι Κέρκ και για την Ουκρανία και πώς άλλαξε τον τρόπο του πολέμου ένα μαχόμενο και επινοητικό έθνος. Και φυσικά πολλά κείμενα για την επικαιρότητα, την οικονομία, διεθνή, την κίνηση ιδεών, το βιβλίο κ.ά.
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
