Οι κυβιστές ζωγράφοι

Ο διπλός τίτλος δίνει νόημα και προορισμό σ’ αυτό το βιβλίο, το μόνο κριτικό έργο που ο Απολλιναίρ δημοσίευσε όσο ζούσε. “Οι κυβιστές ζωγράφοι” ήταν, το 1913, έργο μαχητικό, μια γενναιόδωρη υπεράσπιση των νεαρών φίλων του ποιητή, μια πρόκληση προς το παρισινό κοινό -στα πλαίσια της μάχης που επρόκειτο ν’ αναστατώσει κυριολεκτικά την τέχνη του εικοστού αιώνα. Ο υπότιτλος “Αισθητικοί στοχασμοί” από την άλλη μεριά, υπαινίσσεται μια συλλογή σκέψεων, ώριμων έπειτα από πολύχρονη αναζήτηση, ενός πνευματικού ανθρώπου που προσπαθούσε να τοποθετήσει μέσα σε μια ευρύτερη προοπτική αυτή την επανάσταση, της οποίας υπήρξε και ο ίδιος ένας από τους αρχηγούς. Την εποχή εκείνη, ο πρώτος τίτλος τράβηξε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του κοινού κι εύκολα καταλαβαίνουμε γιατί ο εκδότης Eugene Figuiere τον τύπωσε με μεγάλα στοιχεία, προφανώς ενάντια στη θέληση του συγγραφέα. Σήμερα, το βιβλίο αυτό, σαν μανιφέστο ή σαν εγχειρίδιο του κυβισμού, διατηρεί μια αξία μάλλον ιστορική.
[…] Από την άλλη μεριά, αν δεχθούμε σήμερα τον τίτλο των “στοχασμών” -όχι στοχασμών φιλοσόφου, βέβαια, γιατί ο Απολλιναίρ δεν υπήρξε καθόλου φιλόσοφος, έστω κι αν είχε κάποιες αδυναμίες προς αυτή την κατεύθυνση-, αλλά στοχασμών ποιητή και μάλιστα ενός από τους μεγάλους ποιητές του εικοστού αιώνα, θα μείνουμε κατάπληκτοι μπροστά στην ορθότητα τόσων προφητικών εκτιμήσεων και στην ομορφιά της μεταφορικής έκφρασης, με την οποία ο συγγραφέας πλουτίζει τις βασικές αρχές της τέχνης της εποχής μας. […]