Dune Οίκος των Ατρειδών (House Atreides) ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Περίπλοκο, μεγαλοφυές και προφητικό, το βραβευμένο βιβλίο των χρονικών του DUNE του Frank Herbert αιχμαλώτισε τη φαντασία εκατομμυρίων αναγνωστών σε ολόκληρο τον κόσμο, δίνοντας νέα διάσταση στην αντίληψη που είχαν για το μέλλον. Ώς το θάνατό του, το 1986, ο Frank Herbert είχε συμπληρώσει ήδη έξι βιβλία στη σειρά DUNE. Εντούτοις, ένα μεγάλο μέρος από το απέραντο, πολυεπίπεδο όραμά του παρέμενε ανεξερεύνητο. Τώρα, δουλεύοντας πάνω σε αρχεία του πατέρα του που ανακαλύφθηκαν πρόσφαρα, ο Brian Herbert σε συνεργασία με το συγγραφέα γνωστών επιτυχιών Kevin Anderson δημιούργησε ένα νέο μυθιστόρημα, που αποτελεί το προοίμιο του DUNE. Σ' αυτή την τριλογία, ο αναγνώστης κάνει την πρώτη του γνωριμία με τον Αρράκις... δεκαετίες πριν ο ήρωας του DUNE, ο Πωλ «Μουάντ Ντιμπ» Ατρείδης, περπατήσει στις αμμώδεις εκτάσεις του.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι φανταστικοί κόσμοι, ως σύμβολο της φανταστικής λογοτεχνίας, δεν είναι μόνον ένα πυροτέχνημα της φαντασίας, είναι, κυρίως, μια κοινωνικοπολιτική φιλοσοφικών διαστάσεων θέαση του πολυεπίπεδου φαινομένου της κοσμικής δημιουργίας. Συγγενεύει άμεσα με την ουτοπία και την αντιουτοπία θέτοντας στη βάση του ορισμένα θεμελιώδη υπαρξιακά προβλήματα-ερωτήματα που σχετίζονται με τον Αλλο, τη συνοδοιπορία των νοήμονων πλασμάτων, την ορμέμφυτη επιθυμία επιβίωσης, την ακόρεστη λαχτάρα εξουσίας, το φαινόμενο της πολυμορφίας των όντων, το μυστήριο του αγνώστου, την καταγωγή, τέλος, της Μεγάλης Πρώτης Αρχής.

Ενας μεγαλειώδης φανταστικός κόσμος που εξετάζει όχι μόνο τα προαναφερθέντα θέματα, αλλά και πλήθος άλλα που προκύπτουν από τη μελέτη-διερεύνησή τους είναι αυτός που δημιούργησε ο Φρανκ Χέρμπερτ (1920-1986) στη μνημειώδη σύνθεσή του που αποτελείται από έξι μυθιστορήματα: «Ντιουν» (1965), «Ο Μεσσίας του Ντιουν» (1970), «Τα παιδιά του Ντιουν» (1976), «Οι θεοί του Ντιουν» (1981), «Οι Αιρετικοί του Ντιουν» (1984), «Chapterhouse: Ντιουν» (1985). Ο Φ.Χ., από τις σημαντικότερες μορφές στο χώρο της αμερικανικής επιστημονικής φαντασίας, μέσω της επικής μυθολογίας του προβληματίζεται πάνω στη σχέση ανθρώπου-φύσης, πιστεύοντας ότι για να τιθασευθεί ένα εκ προοιμίου εχθρικό περιβάλλον και να καταστεί βιώσιμο πρέπει να αναβαθμιστεί προηγουμένως ο άνθρωπος. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται τον κατάλληλο ηγέτη που θα τον οδηγήσει στο επόμενο επίπεδο. Χωρίς αυτόν είναι καταδικασμένος να παραμένει υπόδουλος των παθών του, τρωτός και ευάλωτος σε οποιαδήποτε εχθρική εισβολή. Το εν λόγω πρόσωπο που κυριαρχεί σε ολόκληρη τη μυθολογία του συγγραφέα, ο οποίος σχεδιάζει έξοχα το ανθρώπινο και φυσικό τερατώδες εχθρικό τοπίο, ώστε να καθίσταται επιτακτικά αναγκαία η παρουσία του, ακούει στο επιβλητικό όνομα Πολ Μουάντ Ντιμπ Ατρείδης. Συνισταμένη της ανθρώπινης δυναμικότητας, ίσως, το συμβολικό αυτό πλάσμα, με τις ιδιαίτερες, σχεδόν «θεϊκές» ικανότητες, περιβλημένο με μια αύρα μεταφυσικής, θα αγωνιστεί, όπως όλοι οι ανάλογοι προκάτοχοί του -Χριστός, Μωάμεθ, Βούδας- με θεούς και δαίμονες και τέρατα, όλα λίγο-πολύ προβολές των ανθρώπινων φαντασιώσεων, αλλά και με την ίδια τη φύση, προκειμένου να φέρει σε πέρας την υψηλή αποστολή του.

Στο «Οίκος των Ατρειδών», και στα δύο επόμενα «Οίκος των Χαρκόνεν» και «Οίκος των Κορίνο», ο αναγνώστης θα γνωρίσει το εκπληκτικής ομορφιάς φουτουριστικό σύμπαν, με την εξωτική χλωρίδα και πανίδα του, που οραματίστηκε ο Φ.Χ., τους σκληρούς προγόνους και των δύο στρατοπέδων του προαναφερθέντος Μεσσία και θα παρακολουθήσει έκθαμβος τις επιστημονικές-μεταφυσικές διεργασίες της μελλοντικής γέννησής του. Η εν λόγω τριλογία, που αποτελεί ένα είδος προλόγου στο «Τα Χρονικά του Ντιουν», όπως ονομάστηκε η φανταχτερή εξαλογία του Φ.Χ., είναι γραμμένη από το γιο του, Μπράιν Χέρμπερτ, και τον Κέβιν Τζ. Αντερσον, συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας και οι δύο, με βάση ένα πλούσιο υλικό από σημειώσεις, σχέδια, σκηνές, εικόνες και διαλόγους, που βρέθηκε μετά το θάνατό του και που ο ίδιος δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει. Οι δύο νέοι συγγραφείς ακολουθούν πιστά το πνεύμα του Φ.Χ. και ως προς την οικοδόμηση του μύθου και ως προς τη συναρπαστική διεκπεραίωσή του, γεγονός που προσυπογράφεται στα θετικά του εγχειρήματός τους.

Στο κέντρο αυτής της μεγαλόπνοης, πολυφωνικής και πολυδιάστατης επικής σύνθεσης κυριαρχεί ως συμβολικό σημείο αναφοράς ο μυστηριώδης πλανήτης Αράκης, ο επονομαζόμενος Ντιουν, αρένα σύγκρουσης και δοκιμασίας των ηρώων που κατέρχονται στον αγώνα με όλα τα πάθη, μικρότητες και μεγαλοσύνες που χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο. Στο μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς του είναι καλυμμένος από άμμο και συγκροτήματα βράχων, αντανάκλαση του εσωτερικού άνυδρου ανθρώπινου τοπίου. Από τα έγκατά του εξορύσσεται το μελάνζ, ένα θαυματουργό μπαχάρι που προεκτείνει τη ζωή κι εξασφαλίζει την επιτυχία των διαστημικών ταξιδιών. Την εκμετάλλευσή του έχει ο Οίκος των Χαρκόνεν με την ανοχή του αυτοκράτορα του Γνωστού Σύμπαντος Ελρουντ. Στο άλλο στρατόπεδο βρίσκεται ο Οίκος των Ατρειδών, που κατάγεται από τη γενιά του Ατρέα. Στα παρασκήνια της αιώνιας διαμάχης μεταξύ Χαρκόνεν και Ατρειδών δρα, παίζοντας πρωτεύοντα ρόλο, η μυστικιστική θρησκευτικής απόχρωσης Αδελφότητα των Μπένε Γκεζερίτ, που αποτελείται μόνο από γυναίκες, τις λεγόμενες Σεβάσμιες Μητέρες, μητριαρχικό σύμβολο της έλευσης της ζωής. Υπαρξιακός σκοπός τους η επιτυχία ενός πολύπλοκου γενετικού προγράμματος που θα δημιουργήσει στο μακρινό μέλλον τον Μεσσία, λυτρωτή του κόσμου και ολόκληρου του Σύμπαντος. Στους βραχώδεις γκρεμούς του Ντιουν ζουν οι Φρέμεν, οι ελεύθεροι άνθρωποι, όπως υπονοεί και η ονομασία τους, που αναμένουν την έλευσή του. Ολες αυτές οι ομάδες βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση αντιπαλότητας, με ραδιουργίες και αλληλοϋπονομεύσεις, σχεδιάζοντας με τη συμπεριφορά τους το βάρβαρο πρόσωπο ενός «φανταστικού» κόσμου που δεν είναι παρά η μυθιστορηματική αντανάκλαση του πραγματικού.

Το επικών διαστάσεων αυτό έργο, μια απέραντη, πολύχρωμη, εξωτική τοιχογραφία δυναμικών καταστάσεων, είναι δομημένο από διάφορες παράλληλες ιστορίες που σχετίζονται μεταξύ τους, γι' αυτό και σταδιακά συγκλίνουν άλλοτε αργά άλλοτε γοργά προς ένα προκαθορισμένο τέλος. Τα πρόσωπα που εμπλέκονται σ' αυτές είναι μέλη ενός πολύμορφου κόσμου που τα αβυσσαλέα τους πάθη καθορίζουν, όπως είναι φυσικό επόμενο, και την πολιτισμική του υπόσταση. Η επιστήμη και η τεχνολογία του είναι υπεραναπτυγμένες, η ανθρώπινη ποιότητα, όμως, των διαφόρων ομάδων που συγκροτούν το σώμα του, το διατηρεί καθηλωμένο σε ένα σχεδόν πρωτόγονο, μεσαιωνικό επίπεδο, γεγονός που καθιστά επιτακτικά αναγκαία την παρουσία του φωτισμένου ηγέτη, ο οποίος θα τον οδηγήσει στην αναγέννησή του. Το «Ντιουν» του Φ.Χ. «γυρίστηκε» το 1984 από τον Ντέιβιντ Λιντς για τον κινηματογράφο και το 2000 από τον Αλαν Σμιθ σε μίνι σειρά για την τηλεόραση.

Ο Τέλης Λιβανίδης ξεπέρασε, με τα καλύτερα θετικά αποτελέσματα, τις πολλές δυσκολίες του κειμένου παραδίνοντας στον αναγνώστη μια ικανοποιητικότατα ρέουσα μετάφραση, που τη χαρακτηρίζουν η αμεσότητα και η ζωντάνια.



ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/02/2003