Το εγχειρίδιο του καλού δήμιου

"Το εγχειρίδιο του καλού δήμιου" είναι μια φρικιαστικά γοητευτική περιγραφή μεθόδων εκτέλεσης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, και περιλαμβάνει ανατριχιαστικές μεθόδους θανάτωσης όπως ο κανιβαλισμός, το ράψιμο στην κοιλιά ζώου, ο διαμελισμός σε "χίλια κομμάτια" και το ξερό τηγάνισμα.
Οι τρόποι εκτέλεσης που περιγράφονταν ήταν θεσμοθετημένοι και νόμιμοι, εφαρμόζονταν δε με δικαστικές αποφάσεις στις χώρες που τους είχαν εγκρίνει. [...]

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ενας οδηγός για τις εκτελέσεις, δηλαδή για τη θανάτωση που επιβάλλουν ορισμένες κυβερνήσεις στους υπηκόους τους, είναι ασφαλώς κάτι πρωτότυπο. Υπάρχουν άραγε αναγνώστες που ενδιαφέρονται για ένα τέτοιο μακάβριο θέμα; Φαίνεται πως υπάρχουν. Σε αυτούς απευθύνεται ο Τζέφρι Αμποτ, πρώην διευθυντής του Πύργου του Λονδίνου, στο βιβλίο Το εγχειρίδιο του καλού δήμιου (πρωτότυπος τίτλος Execution - Α guide to the ultimate penalty), που περιγράφει τις μεθόδους εκτέλεσης από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας μια πλούσια βιβλιογραφία (έχει γράψει αρκετά βιβλία, ανάμεσά τους και τα Ο δήμιος χτυπά πάντα δυο φορές με το πελέκι και Κραγιόν στη θηλιά), επιχειρεί να απαντήσει σε μερικά ερωτήματα: Ποιες μέθοδοι χρησιμοποιούνται σε διάφορες χώρες; Ποια προκαλεί λιγότερο πόνο; Πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι τη στιγμή της εκτέλεσης; Ποιοι γίνονταν δήμιοι και γιατί πολλοί από αυτούς κατέληγαν μέθυσοι; Και ακόμη: Τι συμβαίνει στην ηλεκτρική καρέκλα; Υπάρχει μέθοδος που προξενεί ακαριαίο θάνατο;

Παρά το σοβαρό του πράγματος, ο Τζέφρι αντιμετωπίζει τις θανατικές εκτελέσεις με μαύρο, κατάμαυρο, χιούμορ, το οποίο είναι εμφανές κυρίως στα πρώτα κεφάλαια του εγχειριδίου του, όταν μιλάει για τον θάνατο στην αγχόνη και στην γκιλοτίνα (επινόηση του γιατρού Joseph Ignace Guillotin που ήθελε να υπάρχει ένας πιο φιλεύσπλαχνος τρόπος θανάτωσης, προσφορά της Γαλλικής Επανάστασης στην ανθρωπότητα). Μόνο έτσι, χαμογελώντας, θα μπορέσει κανείς να παρακολουθήσει όσα τρομακτικά περιγράφονται.

Ο άνθρωπος, γράφει ο Αμποτ, έμαθε να δένει κόμπους και έτσι μπόρεσε «να φτιάξει τη θηλιά του δήμιου»· ανακάλυψε μέσα για το άναμμα της φωτιάς και βρήκε τρόπους για να κάψει τους αιρετικούς στην πυρά· εφηύρε τον τροχό και μετά έδεσε τους κακούργους πάνω του για να κομματιαστούν· έφτιαξε το κοφτερό ατσάλι για να είναι δυνατός ο αποκεφαλισμός με το πελέκι και το ξίφος. Αλλά και χωρίς αυτά τα σύνεργα, πάντα υπήρχαν οι γνώσεις και οι ευκολίες για την απαλλαγή της κοινωνίας από τα ανεπιθύμητα μέλη της: οι κροκόδειλοι, τα λιοντάρια, οι γκρεμοί, το κώνειο, το βράσιμο σε καζάνια, το τηγάνισμα, το ψήσιμο στη σχάρα, το δέσιμο σε σακί με ζώα, ο διαμελισμός από δύο άλογα, το θάψιμο στο χώμα, ο στραγγαλισμός, το παλούκωμα, ο λιθοβολισμός (ισχύει ακόμη στη Σαουδική Αραβία, στο Σουδάν, στο Ιράν, στο Πακιστάν).

Το κρέμασμα ήταν η φτηνότερη και ευκολότερη μέθοδος εκτέλεσης ως τον 20ό αιώνα. Η πρακτική αυτή συνηθιζόταν στη Βρετανία, αλλά περιοριζόταν μόνο στους κοινούς εγκληματίες, αφού η αριστοκρατία είχε το προνόμιο του αποκεφαλισμού με πελέκι. Το καταπληκτικό είναι ότι στο παλιό Λονδίνο (συμβαίνει και σήμερα σε ορισμένες χώρες) οι εκτελέσεις γίνονταν παρουσία θεατών, για φρονηματισμό, αλλά και προς τέρψιν - τότε δεν είχαν πολλές ευκαιρίες για διασκέδαση -, οπότε το πλήθος έσπευδε να ζητωκραυγάσει.

Κατά την ανάγνωση του βιβλίου εγείρεται το ερώτημα αν το κράτος έχει το ηθικό δικαίωμα να αφαιρεί ανθρώπινες ζωές, κάτι με το οποίο καταπιάνεται ο Βίκτορ Ουγκό στο Η τελευταία ημέρα ενός θανατοποινίτη, φανταστικό ημερολόγιο με τις σκέψεις και τα όνειρα ενός καταδίκου (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νάρκισσος και Μεταίχμιο). Ενώ αναπτύσσονται κινήσεις εναντίον της θανατικής ποινής, οι εκτελέσεις καταδίκων σε όλον τον κόσμο συνεχίζονται (σύμφωνα με σχετική έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, το 2004 στην Κίνα έγιναν 3.400 εκτελέσεις, στο Ιράν 159, στο Βιετνάμ 64, στις Ηνωμένες Πολιτείες 59, στη Σαουδική Αραβία 33, στο Πακιστάν 15). Ο Τζέφρι Αμποτ δεν θίγει το θέμα, είναι έξω από τα όρια του πονήματός του. Σημειώνει ωστόσο ότι προτού η κοινή γνώμη καταλήξει σε απόφαση για την κατάργησή της, είναι καλό οι αναγνώστες να έχουν πάντα κατά νου και τα δεινά που υπέστησαν τα θύματα των εγκλημάτων.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

Το ΒΗΜΑ, 29/10/2006