Η άνοιξη αργούσε να ρθει

Λονδίνο. Η Μαρίνα, ανύπαντρη μητέρα, κλέβει το κομπόδεμα ενός εμπόρου ναρκωτικών και μαζί με το μικρό της γιο φεύγει όσο πιο μακριά μπορεί, ελπίζοντας να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή της.



Λίβερπουλ. Ο Λίαμ, ένας φαινομενικά ανέμελος νεαρός, παίρνει ένα γράμμα που ζωντανεύει μέσα του τους εφιάλτες μιας βασανισμένης παιδικής ηλικίας. Η φυγή μοιάζει να είναι η μοναδική του διέξοδος.



Βόρεια Ουαλία. Η Χάνα, η μοναχική ιδιοκτήτρια ενός μικρού ξενοδοχείου που δεν λειτουργεί πια, αναλογίζεται τη θλιβερή τροπή που από πολύ νωρίς πήρε η ζωή της.



Η τύχη θα ενώσει τους τρεις αυτούς ανθρώπους, που θα βοηθήσουν ο ένας τον άλλο να ξεπεράσει το οδυνηρό παρελθόν του και να πάρει και πάλι τη ζωή στα χέρια του.






ΚΡΙΤΙΚΗ



Τρεις άνθρωποι, από τρεις διαφορετικές πόλεις, με ανόμοιες ηλικίες και θέσεις, αλλά με μια κοινή «προδιάθεση», συναντιούνται τυχαία σε μια παραλιακή πόλη της βόρειας Ουαλίας και σαν να ήταν εσωτερικά προγραμματισμένοι, σαν να αναγνώρισαν στον άλλον ένα αόρατο σημάδι που τους έκανε σινιάλο, ανταποκρίθηκαν και παρείχαν τη συνδρομή και την προστασία τους την πιο κρίσιμη στιγμή, λειτουργώντας από μηχανής ως άγγελοι. Η αυθόρμητη αυτή παροχή βοήθειας μας κάνει να υποψιαζόμαστε πως υπάρχει κάτι βαθύτερο από την απλή εκδήλωση στιγμιαίας ευαισθησίας, κάποια βαθύτερη συγγένεια, αίτημα ή τραύμα επειδή μόνο κάποιος που έχει βιώσει μια ανάλογη κατάσταση μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε μια κρίση. Τα «παιχνίδια της μοίρας» -όπως συνήθως ονομάζουν τα συναπαντήματα του είδους- μπορεί να είναι η στιγμή της αποκάλυψης κρυφών δυνατοτήτων, να σχετίζονται με βαθύτερες επιλογές και με άγνωστες σε μας πτυχές της ζωής των χαρακτήρων. Ολόκληρη η πλοκή του δεύτερου μυθιστορήματος της Κλερ Αλεν βασίζεται σ' αυτό που αγνοούμε, στο παρελθόν του κάθε χαρακτήρα, το οποίο ενίοτε κι ο ίδιος αγνοεί, αλλά είναι αυτό το απωθημένο παρελθόν που ευθύνεται και αποφασίζει για το καλό και το αγαθό, καθώς παραδόξως οι χαρακτήρες της είναι καλοί και αγαθοί και προσφέρουν τη βοήθειά τους χωρίς πολλή σκέψη. Εξάλλου, ο αγγλικός τίτλος είναι «Protection» - «Προστασία» (η επιλογή του ελληνικού τίτλου είναι μάλλον ατυχής), κι αυτό είναι που προσφέρουν ο ένας στον άλλο, έστω και εν αγνοία τους. Μια προστασία που σώζει εαυτούς και αλλήλους, και βλέπουμε πως όταν βγαίνουν από το κελί της μόνωσής τους, από τον ασφυκτικό κλοιό τού εγώ τους και τη στειρότητα της μοναξιάς και προσφέρουν το ενδιαφέρον τους σε κάποιο άλλο πλάσμα, αυτό, με κάποιον τρόπο, τους επιστρέφεται. Η δε συγγραφέας γνωρίζει ποιο από τα χαρτιά της θα φανερώσει σε κάθε στροφή του δρόμου που μας εισήγαγε, αποκαλύπτοντας σε δόσεις ένα επιπλέον στοιχείο γι' αυτούς, ώστε να χτίζεται δεξιοτεχνικά ο κάθε χαρακτήρας, φροντίζοντας ο αναγνώστης να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά και να ξέρει κάτι παραπάνω γι' αυτούς απ' ό,τι ο ίδιος.



Η συνδρομή των ξένων



Στο πρώτο μέρος, όπου και παρουσιάζονται οι τρεις αυτές διαφορετικές ιστορίες, είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς ποιο θα είναι το σημείο όπου αυτές οι τόσο ανόμοιες μεταξύ τους υπάρξεις θα συγκλίνουν.

Υπάρχει η ιστορία της Μαρίνας, μιας νεαρής ανύπαντρης μητέρας που παλεύει μόνη της σε ένα ανθρωποφάγο Λονδίνο να κρατήσει τον γιο της, Οσκαρ, και να μην της τον πάρει η Πρόνοια. Φοβισμένη περιφέρεται όλη μέρα σέρνοντας το καρότσι του μωρού στα πολυκαταστήματα ή περνάει ώρες στις βιβλιοθήκες για να μην ξεπαγιάσουν και τις νύχτες πηγαίνει στη φίλη της Σούζαν, που της παρέχει προσωρινό κατάλυμα, απ' όπου πρέπει να αναχωρήσει ταχύτατα, γιατί ο φίλος της τη θεωρεί βάρος και θέλει να τους αδειάσει τη γωνιά. Η Μαρίνα υποψιάζεται πως ο τύπος είναι ντίλερ ναρκωτικών και όταν ένα πρωί βρίσκει καταχωνιασμένα σε ένα συρτάρι ένα κουβάρι με τσαλακωμένα χαρτονομίσματα -προφανώς από τις δοσοληψίες του- παίρνει το ποσόν των χιλίων λιρών, τα δύο σακβουαγιάζ με τα υπάρχοντά της και το μωρό της και φεύγει. Σε λίγο επιβιβάζεται στο πρώτο τρένο που τυχαίνει να περνάει και κατεβαίνει σε ένα παραλιακό μέρος στην Ουαλία, τρέμοντας την πιθανότητα ο ντίλερ να τους έχει εντοπίσει και να εμφανιστεί ξαφνικά μπροστά τους.

Ο Λίαμ είναι ένας νεαρός που ζει στο Λίβερπουλ, ανέμελος και χωρίς δεσμεύσεις, ενώ εδώ και δύο μήνες βγαίνει με μια κομμώτρια, την Τζούλι, η πιο μακροχρόνια από τις σχέσεις του. Την πρώτη φορά που η Τζούλι αποφασίζει να μαγειρέψει γι' αυτόν, ο Λίαμ το βάζει κυριολεκτικά στα πόδια. Παίρνει το αυτοκίνητο ενός συγκατοίκου του και φεύγει από την πόλη οδηγώντας προς άγνωστη κατεύθυνση. Στην τσέπη του, επιπλέον, υπάρχει ένα σφραγισμένο γράμμα. Του το έστειλε ο πατέρας του από τη φυλακή, τον οποίο έχει να δει είκοσι χρόνια, και που κάθε φορά που το ψηλαφίζει τον καίει, χωρίς να μαθαίνουμε τον λόγο που δεν το ανοίγει να το διαβάσει.

Το τρίτο πρόσωπο είναι η Χάνα, μια ηλικιωμένη γυναίκα, ιδιοκτήτρια μιας παραμελημένης πανσιόν, πυκνοκατοικημένης περισσότερο από αναμνήσεις παρά από επισκέπτες -κάτοικος του χωριού της Ουαλίας όπου καταφεύγουν οι άλλοι δύο- και η οποία έχει μόλις επισκεφτεί τον γιατρό της που τη βρήκε υγιή και νιώθει πως πήρε μια παράταση ζωής. Τώρα πλέον μπορεί, αν θελήσει, να τα αλλάξει όλα και να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής που της απομένει όπως ακριβώς η ίδια επιθυμεί. Χήρα εδώ και δύο χρόνια, νοσταλγεί την εποχή που στην πανσιόν έρχονταν πελάτες με τα παιδιά τους, που έδιναν στα δωμάτια ζωή με τις φωνές τους και τα παιχνίδια τους.

Ο θάνατος του συζύγου της τής προσφέρει μια πρωτόγνωρη ανακούφιση, οι στάχτες του παραμένουν σε ένα δοχείο, αν και δεν είναι σε θέση να αποφασίσει τι να τις κάνει, σαν αυτές να είναι και οι στάχτες της δικής της περασμένης ζωής, μιας ζωής που επειδή δεν ήξερε πώς να τη ζήσει δεν ξέρει και πού να τη σκορπίσει. Για πρώτη φορά υποψιάζεται πως έχει δικαίωμα να έχει κι αυτή επιθυμίες και πως δεν χρειάζεται ούτε να της δώσουν άδεια ούτε και να απολογηθεί γι' αυτό.

Η Χάνα βλέποντας την ξένη κοπέλα στην παραλία να θηλάζει το μωρό της, με όλες τις αποσκευές αφημένες στο πλάι, νιώθει σαν να βλέπει τον εαυτό της σε άλλη χρονική στιγμή και χωρίς να το σκεφτεί τους προσκαλεί να μείνουν σπίτι της. Η Μαρίνα, που είναι καχύποπτη γιατί δεν είχε συναντήσει και πολλούς ανθρώπους στη ζωή της που της πρόσφεραν κάτι χωρίς αντάλλαγμα και που όλοι κάτι ήθελαν -λεφτά, σεξ, υπακοή, το μωρό της-, δέχεται μουδιασμένη και μεταφέρεται με τον μικρό Οσκαρ στην πανσιόν.

Την ίδια μέρα, όταν η κοπέλα θα βγει μια βόλτα, θα πέσει πάνω στον περιπλανώμενο Λίαμ και χωρίς εκείνος να της το ζητήσει θα του δώσει ένα ποσόν από τα κλεμμένα λεφτά, διαισθανόμενη την κρυφή του ένδεια.

Με κάθε καλή πράξη σπάει κι ένας κύκλος μίσους.



Μητρικό ένστικτο



Ενα από τα θέματα που θίγονται στην «Προστασία» είναι το λεγόμενο μητρικό ένστικτο, στοιχείο απαραίτητο για τη συντήρηση και την ανάπτυξη, όχι μόνο μιας νέας ζωής αλλά και της ζωής γενικότερα, της επιβίωσης της ελπίδας. Ομως, στη συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων που παρουσιάζονται ως περιθωριοποιημένοι, η μητρότητα δεν υφίσταται ως αναφαίρετο δικαίωμα κάθε γυναίκας αλλά ως παράβαση και κατάκτηση· αυτές που τολμούν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί πρέπει να πληρώσουν το τίμημα της αποξένωσης και της απομάκρυνσης. Αλλά και τα παιδιά που γεννιούνται απ' αυτές τις μητέρες, πληρώνουν, με τη σειρά τους, το τίμημα αυτής της παράβασης.

Η μητρότητα είναι ένα αγαθό που χρειάζεται την αποδοχή και τη συνδρομή του περιβάλλοντος για να ευδοκιμήσει· αυτή τη συνδρομή, παραδόξως, δεν την παρέχουν οι ιθύνοντες, αλλά άνθρωποι με παρόμοιες καταβολές που, έστω και εν αγνοία τους, προσφέρουν τον οβολό τους σε τρυφερότητα και ενδιαφέρον, παρότι οι ίδιοι τα στερήθηκαν και ούτε που τόλμησαν ποτέ να τα επιθυμήσουν.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις αναμνήσεις. Δεν έχουν όλοι την πολυτέλεια να θυμούνται. Για κάποιους, η ζωή των αναμνήσεων είναι πολυτέλεια: για να αρθρωθεί χρειάζεται μια ελάχιστη ελευθερία και υπάρχουν πολλοί που στερήθηκαν ακόμα και το στοιχειώδες δικαίωμα στο όνειρο.
Στο τέλος, οι απόκληροι ήρωες τής Αλεν θυμούνται, εξηγούν στον εαυτό τους, εκφράζουν την επιθυμία τους και την έμφυτη καλοσύνη τους στους άλλους. Ενα μυθιστόρημα συγκινητικό, με λιτές αλλά ουσιώδεις περιγραφές και σχόλια, τα οποία, αν και μη ηχηρά, αγγίζουν ευαίσθητες πτυχές. Παρά τις ταλαιπωρίες των χαρακτήρων της, το μυθιστόρημα μεταφέρει ένα θετικό μήνυμα: οι άνθρωποι μπορεί να είναι καλοί και τρυφεροί παρά τις αδικίες που έχουν υποστεί και τη σήψη που συνάντησαν, όταν δεν της επιτρέψουν να σαπίσει και τους ίδιους. Σε αυτόν τον κυνικό κόσμο υπάρχει περιθώριο για αλληλεγγύη, αν οι κακουχίες δεν μεταφραστούν σε επιπλέον κυνικότητα αλλά σε πλεόνασμα τρυφερότητας για τον ξένο πόνο.



ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 05/10/2007